De plannen voor onze toekomstige Mechelse bibliotheek beginnen stilaan vorm te krijgen. Over enkele jaren kunnen alle Mechelaars, boekenwurm of niet, terecht in het oude en imposante Predikherenklooster. De stadsbibliotheek zal er – als alles goed loopt – haar intrek nemen in 2018. Het is het Nederlands-Duitse bureau Korteknie Stuhlmacher | HildundK dat met zijn ontwerpdossier het grote project wist binnen te halen en zal instaan voor de restauratie en complete herinrichting van de bibliotheek.
Historiek van het gebouw
Met het Predikherenklooster heeft de stedelijke bibliotheek een veelbelovende bestemming met een rijke geschiedenis. Het klooster werd in de 17de eeuw door de Predikheren gebouwd op de hoek van de voormalige Kerkhofstraat (nu Goswin de Stassartstraat) en de Jodenstraat. Het kloosterpand is opgebouwd uit vier vleugels rondom een vierkante binnenplaats (pandhof) met omgevende pandgang. Tussen 1720 en 1735 werd de oorspronkelijke kapel vervangen door de huidige kloosterkerk.
Onder het Franse regime werd het bijhorende klooster in 1796 gesloten. Het werd gekocht door het Bestuur der Burgerlijke Gasthuizen en Godshuizen, die het inrichtte tot tehuis voor oude mannen. Vanaf 1809 deed het dienst als militair hospitaal en werden de ouderlingen overgebracht naar het voormalige klooster van Leliëndaal. De kloosterkerk werd sinds 1814 gebruikt als krijgsarsenaal. Na de Eerste Wereldoorlog kreeg het complex de naam “Kazerne Generaal Delobbe”. Het gebouwencomplex behield zijn militaire functie tot 1977. Sindsdien staat het gebouw leeg maar er zijn nog altijd sporen aanwezig van de militaire bestemming, zoals de kasseivloer in de kerk en de ringen die aan de muren bevestigd werden om paarden vast te maken. In 1977 nam de stad het klooster over, en sinds 1979 is het beschermd als monument. Na jaren van leegstand wenst de stad Mechelen het kloostercomplex te restaureren en te herbestemmen als bibliotheek.
Nederlands-Duits ontwerp
Uit een Open Oproep door de Vlaams Bouwmeester werden vijf bureaus weerhouden als kandidaat-ontwerpers. Zij dienden alle vijf een ontwerpdossier in en presenteerden hun voorstellen aan een jury. Het was het bureau Korteknie Stuhlmacher | HildundK (Rotterdam | München) die het grootschalige project uiteindelijk wist binnen te halen en instaat voor de restauratie en herinrichting voor de toekomstige stedelijke bibliotheek van de Mechelaars.
“We willen gebouwen maken met karakter. Gezonde, bruikbare en aangename gebouwen met mooi licht, goede verhoudingen en uitgesproken vormen; duurzame gebouwen met stevige, natuurlijke materialen; eigentijdse gebouwen die royaal, uitnodigend en robuust aanvoelen, die zich invoegen in stad, landschap en onze tijd”, aldus Nederlands bureau Korteknie Stuhlmacher. Het Duitse bureau en partner HildundK biedt extra ervaring op het vlak van restauratie en herinrichting van bestaande, vaak beschermde gebouwen.
Hoe zal onze bib er over zes jaar uitzien?
De stad creëert voor de bib meer toekomst, want er komen ook lesruimten, een literair café, een binnentuin, een cyberzone,…. Het ontwerp wil het potentieel van het gebouw zichtbaar maken, zonder de sporen van zijn geschiedenis uit te wissen. Opvallend is de manier waarop de ontwerpers omgaan met de kerk en met de zolder. Het schip van de kerk wordt niet nadrukkelijk ingevuld: de ruimte wordt leeg gelaten zodat ze kan dienstdoen als een agora voor allerhande activiteiten. Ook op zolder wordt de monumentaliteit van de ruimte bewaard. Door de zolder handig in te delen wordt hier het grootste deel van de bibliotheekcollectie voor kinderen en voor volwassenen ondergebracht. Aangepaste dakkapellen geven een mooi uitzicht over de omgeving. Het voorplein van de kerk wordt in ere hersteld. Hier komt, naast de toegang tot de kerk, de hoofdtoegang tot de bibliotheek. Eveneens op het gelijkvloerse niveau wordt in de noordwesthoek een leescafé ingericht dat zowel een buitenterras als de pandgang kan bedienen. Op de eerste verdieping situeren zich leslokalen, werkruimtes voor het personeel, en de ‘ziel’ van het gebouw: de plaats waar zich driehonderd jaar geleden de kloosterbibliotheek bevond. Het gebouw wordt zo ingericht dat verschillende onderdelen -bibliotheek, café, kerk, leslokalen- los van elkaar kunnen functioneren.