De stad Mechelen werkte het voorbije jaar intensief aan het herschrijven van de stedenbouwkundige verordening. Hierin staan alle voorschriften waarmee iedereen die in Mechelen wil (ver)bouwen rekening dient te houden. De basisverordening van 1933 was na zo’n 80 jaar danig verouderd, dat deze in 2015 grondig herwerkt werd. Acht jaar later krijgt het document opnieuw een update. Vanaf 1 april treedt de vernieuwde stedenbouwkundige verordening van Mechelen in werking.
Wie bouw- of verbouwplannen heeft in Mechelen en hiervoor een omgevingsvergunning nodig heeft, moet deze plannen toetsen aan de Mechelse stedenbouwkundige verordening. Dit is een regelgevend kader dat de visie omtrent bouwen en verbouwen in de stad vormgeeft aan de hand van concrete bouwvoorschriften.
De Mechelse stedenbouwkundige verordening gaat uit van enkele belangrijke krachtlijnen: bewaken van de woonkwaliteit, omzichtig omgaan met het Mechels bouwkundig erfgoed, versterken van het kernwinkelgebied, een regelgevend kader aanbieden voor alternatieve woonvormen, mobiliteit en groenbescherming. Dit alles met de recentste duurzaamheidsprincipes als rode draad.
Inspelen op tendensen
“De herwerking van de stedenbouwkundige verordening in 2015, was geen eenvoudige opdracht. We hebben ons toen voorgenomen om het gebruik permanent te screenen en op gezette tijdstippen te evalueren en waar nodig te herwerken. Een stedenbouwkundige verordening mag niet louter een statisch document zijn. Enerzijds vanwege praktische zaken zoals het aanpassen van de nieuwe regelgeving of het verduidelijken van definities. Anderzijds kunnen we zo beter inspelen op nieuwe inzichten zoals bijvoorbeeld duurzame maatregelen, alternatieve woonvormen, wonen boven winkels, ontharding en een kader voor deelwagens”, aldus Greet Geypen, schepen van Stedenbouw.
Versoepelingen
De nieuwe stedenbouwkundige verordening introduceert verschillende versoepelingen. Een voorbeeld hiervan is de regeling met betrekking tot de oppervlakte van binnenruimtes in appartementen. In de huidige stedenbouwkundige verordening kan slechts 20 % van het aantal appartementen in een nieuw woonproject, een binnenruimte hebben die kleiner is dan 80 m².
In de praktijk worden bij herinrichtingen van bestaande gebouwen vaak uitzonderingen aangevraagd vanwege bijvoorbeeld resterende ruimte die kleiner is dan 80 m². De nieuwe verordening past deze regel lichtjes aan door 80 m² als gemiddelde te nemen over alle appartementen in een woonproject. Hierdoor kan de stad beter inspelen op de vraag naar zowel grotere als kleinere appartementen en maak het de inplanting eenvoudiger voor de aanvrager.
“Vaak voorkomende afwijkingen zijn arbeidsintensief voor de bouwheer en de architect enerzijds, maar ook voor de Bouwdienst van de stad zelf. Regels waar je dus vaak van afwijkt, moet je aanpakken. Uiteraard zonder in te boeten op de woon- en beeldkwaliteit van onze stad. Het is belangrijk om oog te hebben voor de economische dimensie van wooninvesteringen, zonder de visie op een goede ruimtelijke ordening los te laten” klinkt het bij Greet Geypen.
Een ander voorbeeld waar de verordening soepeler in wordt, heeft betrekking op de levendigheid van de voorgevel.
“In tegenstelling tot vroeger moet er achter deze gevelopening in de voorgevel geen levendige ruimte meer zijn. Dat kan dus ook een fietsenstalling zijn of een berging of dergelijke. Dit laat ook meer maatwerk mogelijk in te verbouwen woningen. Het is aan de inwoners om te bepalen hoe zij hun huis willen indelen en inrichten”, aldus schepen Geypen.
Alternatieve woonvormen – versoepelingen
De nieuwe stedenbouwkundige verordening staat open voor verschillende woonvormen die kunnen bijdragen aan een gevarieerd en inclusief woonaanbod. Dit omvat onder meer verschillende vormen van cohousing, kangoeroewonen en andere innovatieve woonconcepten. Mechelen moedigt deze woonvormen aan en ondersteunt deze in nieuwe woonprojecten en renovaties.
In de nieuwe verordening werden de stedenbouwkundige vereisten verankerd. Hierbij zijn voor de privatieve delen de minimale oppervlakten en -functies (een slaapgedeelte, een keuken of kookgelegenheid, een badkamer en een toilet) vastgelegd, evenals voor de collectieve ruimten. Deze voorschriften dragen bij tot een voldoende woonkwaliteit die langdurig wonen mogelijk maakt.
Wonen boven winkels
Ook wonen boven winkels wil de stad maximaal faciliteren. Dit om leegstand in het kernwinkelgebied tegen te gaan en het potentieel van nieuwe woongelegenheden maximaal te benutten. Voor deze panden komen er afwijkingsmogelijkheden op o.a. de minimale binnenruimtes, parkeerplaatsen en fietsenstallingen van appartementen. Al mag dit er volgens de stad niet toe leiden dat de globale ruimtelijke kwaliteit erop achteruitgaat.
Verhardingen en bijgebouwen beperken
Om de bebouwde omgeving klimaatbestendiger te maken stelt de nieuwe verordening tot doel, dat er in tuinzones rondom gebouwen zo weinig mogelijk verhardingen worden aangelegd of bijgebouwen geplaatst. In tuinen moet de nadruk liggen op maximaal behoud of het (her)planten van waardevol groen.
Uiteraard mogen gebouwen toegankelijk worden gemaakt via een oprit of een looppad, maar dan liefst gebundeld. Een oprit kan immers perfect ook dienstdoen als looppad. Daarnaast moeten nieuwe verhardingen waterdoorlatend zijn, tenzij in situaties waar dit niet evident is. Denk bijvoorbeeld aan een parkeerplaats voor een persoon met een handicap of een terras in de tuin. De nieuwe verordening schetst ook een ontwerpkader voor een kleinschalige fietsenstalling in de voortuin.
Groendaken
Een andere nieuwigheid in de verordening is de verplichte aanleg van een groendak bij nieuwe platte daken die groter zijn dan 20 m². Vrijgesteld hiervan zijn o.a. dakterrassen, lichtkoepels, veranda’s en kleine tuinhuizen of platte daken die worden aangesloten op een hemelwaterput.
Functies
Ook nieuw in de verordening: nieuwe grote woonprojecten van 20 of meer woningen dienen een aandeel functies te voorzien die anders zijn dan wonen, zoals bijvoorbeeld een bakker, een superette of een dokter,… .
Aandacht voor deelwagens
In de verordening werd tevens een nieuw kader uitgewerkt omtrent deelwagens. Hierin is Mechelen een pionier in Vlaanderen. Deelwagens spelen een belangrijke rol in de verdere verduurzaming van ons verplaatsingsgedrag. Daarom wil deze verordening de implementatie van bijkomende deelwagens bevorderen.
Bij woonprojecten kunnen parkeerplaatsen dan ook vervangen worden door een openbare deelwagen. Het aantal parkeerplaatsen dat één deelwagen kan vervangen, is afhankelijk van het gebied. In het kernwinkelgebied kan één deelwagen zeven parkeerplaatsen vervangen. In het centrum zijn dat er zes, in het verstedelijkt gebied zijn dat er vijf. In overige gebieden kan één deelwagen vier parkeerplaatsen vervangen.
Behoud historisch patrimonium
De stad Mechelen onderscheidt zich door een zeer goed bewaarde historische stadsstructuur en een authentiek bouwkundig patrimonium. Daarnaast biedt de stad een staalkaart van waardevol niet beschermd bouwkundig erfgoed, al dan niet geïnventariseerd en juridisch vastgesteld. Bij het beoordelen van concrete aanvragen voor historisch waardevolle gebouwen zal dan ook de wenselijkheid van het behoud van de bestaande waardevolle elementen als uitgangspunt genomen worden.
“Uit een omgevingsvergunningsaanvraag die betrekking heeft op historisch waardevolle gebouwen moet daarom kunnen worden afgeleid waarom een gebouw of een gedeelte van een gebouw gewijzigd wordt, rekening houdend met de waarde van het gebouw. Aan de andere kant is het vanzelfsprekend dat gebouwen zonder enige erfgoedwaarde kunnen vervangen worden door kwalitatieve architectuur, het erfgoed van de toekomst”, aldus Greet Geypen.
Het spreekt voor zich dat – afhankelijk van de cultuurhistorische en statutaire waarde van een gebouw – strengere of soepelere voorschriften gelden om geplande handelingen te kunnen beoordelen.
Daarom worden historisch waardevolle gebouwen onderverdeeld in overkoepelende categorieën waarop meer of minder voorschriften van toepassing kunnen zijn. De eerste categorie betreft monumenten, stadsgezichten, inventarispanden, … De tweede categorie omhelst bestaande gebouwen aan een erfgoedstraat of een erfgoedplein. De derde categorie is voorbehouden voor gebouwen met waardevolle bestaande voorgevels. De reglementering in deze laatste categorie heeft dan ook enkel betrekking op de voorgevel.
Hospitawonen
Nog een nieuwigheid in de stedenbouwkundige verordening betreft hospitawonen. Dit is een alternatieve woonvorm waarbij een eigenaar één of meerdere kamers van minstens 12 m² in zijn eengezinswoning of appartement verhuurt en minstens één specifieke ruimte (toilet of badkamer/douche of keuken) deelt met de huurder. De eigenaar woont dus zelf ook in de woning.
Bedoeling is om de mogelijkheid te creëren om leegstaande kamers in bestaande eengezinswoningen in te zetten voor de huisvesting van studenten of bijvoorbeeld jonge starters die hun eerste stappen op de woningmarkt zetten en op zoek zijn naar een betaalbare woonst.
We weten dat een derde van de woningen in de stad bewoond worden door een alleenstaande, er is dus theoretisch een enorm potentieel aan beschikbare kamers. Mechelen is in trek als studentenstad en op deze manier creëren we ook nieuwe woongelegenheden voor studenten. Woningdelen via deze formule is mogelijk op het hele grondgebied van de stad.
Ruimere verspreiding studentenkamers
De groei van Mechelen als studentenstad blijft belangrijk. Uiteraard is het hierbij noodzakelijk dat er ook voldoende studentenkoten op ons grondgebied te vinden zijn. Waar de huidige studentenbuurt zich voornamelijk in de straten rondom de campussen van Thomas More Hogeschool en de Kruidtuin situeren, gaat de stad het gebied verruimen over het volledige centrumgebied en de stationsbuurten om een betere spreiding te krijgen van de studenten.
Daarnaast wordt er een zone afgebakend rond Thomas More Hogeschool waar er maximaal 24 studentenkamers kunnen ingericht worden in een gebouw. Buiten deze zone blijft het huidige maximum van 10 studentenkamers in een gebouw behouden. Enerzijds om de vorming van een eenzijdige studentenbuurt te vermijden en anderzijds om blijvend in te zetten op een eerder kleinschalige en fijnmazige inbedding van studenten en de daarbij horende voorzieningen in het stadsweefsel.
Om de inclusiviteit voor studentenhuisvesting te bevorderen zal er ook één aangepaste studentenkamer voor een student met een beperking worden gevraagd per acht studentenkamers in een gebouw.
Allesomvattende stedenbouwkundige verordening
De nieuwe stedenbouwkundig verordening gaat vanaf 1 april van start en is reeds raadpleegbaar via www.mechelen.be/algemene-stedenbouwkundige-verordening.
“Voor de bouwheer en de architect is het niet altijd eenvoudig om na te gaan welke documenten er allemaal geraadpleegd dienen te worden bij de indiening van een aanvraag voor een omgevingsvergunning. Zo bestaan er momenteel aparte voorschriften voor rioleringsbeleid en publiciteit. De nieuwe bouwverordening voegt alle bestaande verordeningen, bouwregels en -normen samen tot één nieuwe allesomvattende stedenbouwkundige verordening”, aldus Greet Geypen.
Geoptimaliseerde website Bouwdienst
Jaarlijks ontvangt de Bouwdienst van Mechelen ongeveer 1500 omgevingsvergunningsaanvragen. Om het voor de burgers zo gemakkelijk mogelijk te maken werd de website mechelen.be/bouwdienst geoptimaliseerd. Op deze website staan de antwoorden op de meest gestelde vragen.
De website is verrijkt met een GIS-tool waar de burger/aanvrager meer informatie kan terugvinden m.b.t. de bestemmingsvoorschriften, erfgoed, watertoets, … van zijn/haar perceel.
Verder zijn er voor eenvoudige vragen zoals dakkapellen, gevelwijziging, functiewijzigingen,… beslissingsbomen gemaakt. Op basis van ja/nee-vragen kan de aanvrager op een eenvoudige manier te weten komen of er een vergunning of melding nodig is voor de geplande werken.