Op 15 oktober stuurde GASAM (interlokale vereniging gemeentelijke administratieve sancties arrondissement Mechelen) haar verslag van het werkjaar 2010 aan de burgemeesters van de 13 deelnemende gemeenten. Uit dit cijferoverzicht blijkt duidelijk dat de toepassing van de gemeentelijke administratieve sancties (GAS) in de stad Mechelen in 2010 opnieuw een stijgende tendens kent.
Het systeem van de gemeentelijke administratieve sancties of kortweg GAS biedt de lokale besturen de mogelijkheid om sneller en effectiever op te treden tegen de ‘kleine criminaliteit’ op hun grondgebied. Ook de verstoring van de openbare rust, veiligheid, gezondheid en openbare overlast kunnen nu beter aangepakt worden. De steden en gemeenten zijn voor het vervolgen van deze inbreuken en het opleggen van straffen op hun lokale politiereglementen niet langer afhankelijk van de parketten en hoven en rechtbanken die in het verleden deze lokale overlastfenomenen niet prioritair behandelden en veelal seponeerden. Bovendien biedt het systeem van de GAS de mogelijkheid om het gevoel van straffeloosheid bij de bevolking, de politiediensten, bij de dader en bij het slachtoffer van de overtreding tegen te gaan.
Mechelen (samen met Lier) past dit GAS- systeem reeds met succes toe vanaf midden 2006. Overtreders van de Algemene Bestuurlijke Politieverordening of kortweg ABP in Mechelen riskeren een administratieve geldboete tot maximum 250 euro. Vanaf 2008 stapten ook de andere 11 gemeenten van het arrondissement in en werd GASAM in het leven geroepen. Deze interlokale vereniging handelt de GAS-dossiers af voor alle gemeenten binnen het arrondissement Mechelen.
cijfers voor Mechelen
GASAM ontving in 2010 voor de stad Mechelen in totaal 2.308 dossiers. Het totaal aantal dossiers in GASAM voor alle gemeenten was voor het werkjaar 2010 gelijk aan 4.052 (een stijging van 1.370 dossiers of 51%). Dit maakt dat Mechelen verantwoordelijk is voor 57% van alle GAS-dossiers voor het arrondissement.
In 2009 was het aantal dossiers voor Mechelen nog gelijk aan 1.765. Dit betekent dus tussen 2009 en 2010 een stijging van het aantal GAS-dossiers van 31% of in absolute cijfers van 543 dossiers. Deze stijging is niet zozeer te wijten aan een stijging van de overlast in de stad Mechelen maar is een gevolg van het kordater optreden tegen deze vormen van overlast door de politie (er wordt vlotter en vlotter met GAS-instrument gewerkt) en andere vaststellers. Tussen 2008 en 2009 was er reeds een stijging vast te stellen van meer dan 40% (van 1.263 naar 1.765).
Gemengde inbreuken zijn inbreuken opgenomen in de Algemene Bestuurlijke Politieverordening (ABP) die aanleiding kunnen geven tot zowel een strafrechtelijke als een administratieve sanctie. Het betreft inbreuken zoals nachtlawaai, winkeldiefstal, vandalisme, lichte gewelddaden,… Volgens het algemeen rechtsbeginsel ‘non bis in idem’ kan iemand nooit tweemaal vervolgd worden voor dezelfde feiten. Daarom werd voor deze gemengde inbreuken in een procedure voorzien waarbij de strafrechtelijke procedure voorrang heeft. Bij een gemengde inbreuk ontvangt de procureur het originele proces-verbaal. De sanctionerend ambtenaar ontvangt hiervan tegelijkertijd (binnen de maand) een afschrift. De procureur heeft vervolgens twee maanden, na ontvangst van het PV, de tijd om de sanctionerend ambtenaar te informeren. Zij kan een verder onderzoek of vervolging instellen ofwel het dossier seponeren bij gebrek aan toereikende bezwaren. In deze beide gevallen kan er geen administratieve procedure meer worden opgestart. Het parket kan ook laten weten dat zij, zonder het materieel element van de overtreding in twijfel te trekken, geen gevolg aan de feiten zal geven. In dit laatste geval mag de sanctionerend ambtenaar de procedure tot opleggen van een administratieve geldboete opstarten. Voor de zogenaamde zware gemengde inbreuken (bijvoorbeeld winkel- en fietsdiefstal) moet de sanctionerend ambtenaar effectief groen licht krijgen van de PDK alvorens hij zelf mag opstarten. Bij de lichte gemengde (bijvoorbeeld nachtlawaai) mag de sanctionerend ambtenaar opstarten indien de procureur na twee maanden niks laat weten. Tussen het parket en de sanctionerend ambtenaren werd echter reeds van bij de opstart in 2006 expliciet overeengekomen dat er niet zou worden opgestart zonder expliciete toelating, dit om ten allen tijde de zogenaamde dubbele incriminatie te vermijden.
Voor Mechelen werden 420 dossiers (mét bekende verdachte) inzake gemengde inbreuken naar GASAM verstuurd. In 76 dossiers liet het parket expliciet en schriftelijk weten aan de sanctionerend ambtenaar dat zij zelf verder onderzoek of vervolging zou instellen. In 25 gevallen seponeerde het parket wegens feiten niet bewezen. 125 dossiers werden expliciet doorgeschoven voor behandeling GAS. Dit betekent dat in meer dan 25% van de dossiers het parket toestemming verleende met een GAS-afhandeling. Een opmerkelijke stijgende tendens ten opzichte van 2009 toen dit maar rond de 10% schommelde. 103 dossiers werden door de sanctionerend ambtenaar opgestart. Aan 50 overtreders werd effectief een geldboete opgelegd. 41 werden vrijgesteld na een positieve bemiddeling of het aanvaarden van een schriftelijk of mondeling verweer. 234 dossiers werden door de GAS niet opgestart wegens gebrek aan expliciete toelating. Hieruit mag niet geconcludeerd worden dat aan deze feiten geen enkel gevolg zou gegeven zijn. Zo kan het parket hier wel actie in ondernomen hebben.
De meest voorkomende gemengde inbreuken in de stad Mechelen zijn: winkeldiefstal, beschadigingen en nachtlawaai. Bij de overige, niet-gemengde, inbreuken werden 1.792 van de 1.888 ontvangen dossiers opgestart. In 1.700 dossiers kwam het effectief tot een eindbeslissing van de sanctionerend ambtenaar. 185 dossiers werden door de sanctionerend ambtenaar niet opgestart om technische redenen (PV te laat ontvangen, overtreder ambtshalve geschrapt,…) of inhoudelijke (opportuniteitssepot). 187 overtreders zagen na aanvaarding van de argumenten in hun verweer of een positieve bemiddeling zich vrijgesteld van een administratieve geldboete. In totaal werd er 422 keer schriftelijk verweer ingediend en 145 personen kwamen zich bij de sanctionerend ambtenaar mondeling verdedigen. Dit is een percentage verweerders van 33% (exact 1 op 3). De meest voorkomende niet-gemengde inbreuken waren: muziek in voertuig hoorbaar en storend buiten voertuig, wildplassen, op verkeerd tijdstip aanbieden huisvuil, bevuilen openbare ruimte. Wanneer we al de bepalingen die te maken hebben met de netheid samen nemen zoals: zwerfvuil, hondenpoep, huisvuil in publieke vuilbak, afval naast glascontainer, niet aanbieden van huisvuil volgens de regels of op verkeerd tijdstip en wildplassen, dan komen we op een totaal van maar liefst 1.037 inbreuken of 55% van alle niet-gemengde inbreuken.
Bemiddeling
De sanctionerend ambtenaar kan een dossier ook doorsturen naar de GAS-bemiddelaar. Deze bemiddelaar wordt gesubsidieerd door de federale overheid (Grootstedenbeleid) en werkt voor alle deelnemende gemeenten van GASAM. De bemiddeling is niet verplicht en gratis. Bij een bemiddeling wordt er met de overtreder (de ‘dader’) en de benadeelde (het ‘slachtoffer’) gezocht naar een zinvolle manier om met de gevolgen van de veroorzaakte overlast om te gaan. Er wordt bekeken op welke manier de schade vergoed of hersteld kan worden. Het herstel van schade kan op verschillende manieren. Denk bijvoorbeeld aan het zelf verwijderen van graffiti of het opruimen van afval. Soms kan de schade financieel geregeld worden. Niet-materiële schade kan symbolisch vergoed worden met verontschuldigingen of een symbolische tegenprestatie. De bemiddelaar, die aangesteld is voor heel het arrondissement, ondersteunt de partijen tijdens de bemiddeling en begeleidt hen in het zoeken naar een oplossing. Bij de bepaling van de administratieve geldboete kan de bevoegde ambtenaar rekening houden met het resultaat van de bemiddeling en de boete verlagen of zelfs laten vallen.
Voor 2010 werden in totaal 94 dossiers doorgestuurd naar bemiddeling. Dit is een opmerkelijke stijging ten opzichte van de 21 dossiers van 2009. Bemiddeling werd meestal uitgevoerd bij de gemengde inbreuken winkeldiefstal en fietsdiefstal en vandalisme. Bij de niet-gemengde inbreuken werden nu ook dossiers doorgestuurd naar bemiddeling inzake feiten van bijvoorbeeld ophoping van afval. Ongeveer de helft van alle bemiddelingsdossiers had een positieve afloop.