De Onze-Lieve-Vrouw-ten-Doornkapel dateert uit 1643. Na een periode van verval in het begin van de 19de eeuw en een eerste restauratie in 1817 stelde de Mechelse dienst Monumentenzorg enkele jaren geleden vast dat er zich hoogdringende werken opdrongen. In 2009 werd de restauratie aangevat en in vijf fases opgesplitst.
De aanbidding van Onze-Lieve-Vrouw-ten-Doorn in de Mechelse deelgemeente Heffen kent haar oorsprong in de loop van de 16de eeuw. Op een niet nader bepaald moment was een oude, gelovige man getuige van de verschijning van een beeltenis van Maria tussen de takken van een doornboom, die sindsdien steeds bloemen droeg. Na verloop van tijd werd een houten Mariabeeld vervaardigd dat in deze boom werd geplaatst en talrijke bedevaarders aantrok. Zij werd aanbeden door zwangere vrouwen, met het oog op een voorspoedige geboorte. Uiteindelijk verrees op de locatie van deze doornboom een kapel waarin het Mariabeeld geplaatst werd. Vandaar de benaming van de kapel en de nabijgelegen straat Ten Doorn.
De huidige kapel en het imposante barokaltaar kunnen zo goed als zeker gedateerd worden in 1643. Na een periode van verval in het begin van de 19de eeuw werd de kapel hersteld in 1817 na een geldinzameling bij de parochianen. In 1845 werd de kapel opgedeeld door de inbreng van een beglaasde houten tussenwand.
Enkele jaren geleden stelde de Mechelse dienst Monumentenzorg vast dat er zich hoogdringende werken opdrongen. De dienst bundelde al deze werken tot 5 opeenvolgende en gesubsidieerde fasen. De werken startten in 2009 met de verwijdering van asbesthoudende platen uit de kapel. Het daarop volgende jaar werd het exterieur grondig gerestaureerd en het interieur uitvoerig onderzocht (fase 2 en 3). Verschillende historische afwerkinglagen kwamen bij het onderzoek aan het licht: een 17de-eeuwse schaduwschildering, meerdere kalklagen, een tweede schaduwschildering, een marmerimitatie, een natuursteenimitatie met gouden sterren op het houten gewelf, een kleurrijke schildering in de altaarnis, op de engelen en de fruitmand.
Vandaag wordt de eerste afwerking van het interieur ingehuldigd (fase 4) en het Mariabeeld teruggeplaatst. Hierbij is op het altaar de oudste, volledig bewaarde fase in olieverf terug blootgelegd. De wanden zijn afgewerkt volgens de 17de-eeuwse kleurstelling met de restauratie van de oudste schaduwschildering aan de linkerzijde van het altaar, de spiegeling ervan aan de rechterzijde en het herschilderen van het interieur in wit met een donkergrijze plint.
In juni zullen de werken helemaal gedaan zijn. Dan wordt de scheidingswand in de kapel herschilderd in een lichte eikimitatie en een groene bronsimitatie op de ornamenten, de spijlen en de mastiek (fase 5). Begin volgend jaar zal ook de omgeving rond de kapel worden heraangelegd.
“Niet alleen in de historische binnenstad, maar ook in onze deelgemeenten zijn er monumenten met belangrijke cultuurhistorische en toeristische waarde terug te vinden. Als je langs de Steenweg op Heindonk door Heffen rijdt, springt de prachtige kapel Onze-Lieve-Vrouw Ten Doorn in het oog. In 1980 werd de kapel beschermd als monument en de omgeving als dorpsgezicht. Nu mogen we zeggen dat dankzij de restauratie de kapel opnieuw de nodige uitstraling heeft gekregen. We hebben tijdens de werken gemerkt dat vele buurtbewoners dit met belangstelling hebben opgevolgd. Daarom nodigen we de Heffenaars uit om mee de inhuldiging te vieren met een receptie. Iedereen kan de komende week ook een kijkje komen nemen op de gratis tentoonstelling over de restauratie van de kapel in de Doorlaerhoeve”, aldus schepen van Monumentenzorg Karel Geys (sp.a). Op 26 mei organiseert de dienst Monumentenzorg voor geïnteresseerden een infoavond over de historiek en de restauratie, in de St.-Amanduskerk vanaf 19u.