Tijdens de provinciale molenzondag op 29 augustus (van 10 tot 18 uur) zijn de molens in de provincie Antwerpen gratis te bezoeken. In onze regio bevindt de Molen van het Heiken zich aan de Reetsesteenweg in Aartselaar. Andere molens in de provincie zijn te vinden in Antwerpen, Arendonk, Balen, Boechout, Essen, Geel, Gierle, Heist-op-den-Berg, Hoogstraten, Lillo, Malle, Meerhout, Mol, Olen, Oelegem, Ravels, Retie, Rijkevorsel, Pulderbos, Tongerlo, Weelde.
Onze provincie telt nog heel wat verschillende soorten molens. Er bevinden zich 8 watermolens, 28 windmolens en 1 rosmolen op ons grondgebied. Het merendeel van de Antwerpse molens is maalvaardig. Slechts 2 watermolens werken nog met een beroepsmolenaar. Overal elders staan vrijwillige molenaars in voor de goede werking en het onderhoud. Dankzij de vrijwillige molenaars zie je dit erfgoed in volle werking.
Molens zijn bijzonder mooi, maar ook kwetsbaar onroerend erfgoed. Deze historische molens moeten regelmatig draaien. Want een molen die stilstaat, is sneller vatbaar voor verval of aan restauratie toe. Daarom werkt de provincie Antwerpen actief samen met de molenaars aan het behoud en beheer, zodat deze monumenten ook na restauratie in goede vorm blijven.
Provinciale steun voor molens
Het windmolenerfgoed is – mede dankzij inspanningen van erfgoedverenigingen zoals Levende Molens – vrij volledig in kaart gebracht. De erfgoedwaarde is niet alleen onlosmakelijk verbonden met de maal- of draaivaardigheid van de molen. Er is ook een sterke wisselwerking met het omliggende molenlandschap. Wentelende wieken trekken sneller de aandacht, een draaiende molen in een open landschap vormt een aantrekkelijk én dynamisch baken, het geluid van de wind en het maalwerk werken op de verbeelding.
Een maalvaardige molen verhoogt niet alleen de belevingswaarde voor de molen, maar kan bovendien een bloeiende lokale erfgoedwerking stimuleren. De meeste molens worden bediend door vrijwillige molenaars, aangesloten bij de koepelvereniging Levende Molens vzw. De provincie Antwerpen ondersteunt de werking van deze koepelvereniging en rekent daarnaast ook op de actieve inbreng van haar team Monumentenwacht.
Om de vzw Levende Molens in haar koepelwerking voor het molenerfgoed in de provincie Antwerpen meer perspectief te bieden en initiatieven op langere termijn te ontplooien, werd een officiële meerjarige samenwerkingsovereenkomst met de provincie Antwerpen en Levende Molens vzw-werkgroep Kempen-Antwerpen afgesloten, voor de periode 2021-2025, gekoppeld aan een jaarlijkse werkingssubsidie van € 10 000.
Een deel van de provinciale subsidie werd het afgelopen jaar besteed aan de ontwikkeling van éénvormige, kwalitatieve infoborden voor installatie aan de molens, om de zichtbaarheid te bevorderen en de molens nog meer toegankelijk te maken.
Luk Lemmens, gedeputeerde voor Erfgoed en voorzitter van Monumentenwacht Vlaanderen vzw, apprecieert de voortdurende inzet van de vzw Levende Molens en de vrijwillige molenaars om het molenerfgoed in de provincie toegankelijk te maken voor het publiek: “De inzet van de vrijwillige molenaars blijft enorm belangrijk. In het laatste jaar van minimale of onbestaande mogelijkheden tot publieksontsluiting, waakten zij er samen met Levende Molens vzw over om de molens regelmatig te laten draaien, het nodige onderhoud uit te voeren en molenproblemen en restauraties op een 20-tal molens verder te begeleiden. Ik ben heel blij met de plaatsing van deze fraaie infoborden aan de molens, die jong en oud uitnodigen het rijke molenerfgoed in al haar glorie en in alle seizoenen te komen bewonderen. Ik kijk uit naar de volgende initiatieven in de meerjarige samenwerking met Levende Molens vzw”’.