Stad Mechelen koopt in Kauwendaal een 1,8 ha groot perceel aan van Woonpunt om het te herbestemmen van bouwgrond naar bosgebied. Daarmee zet de stad verdere stappen in de bestendiging en versterking van het stadsbos Kauwendaal, een belangrijke verwezenlijking binnen het Beschermd Natuurpark Rivierenland. Natuurpunt zal alle percelen van Woonpunt beheren en openstellen voor wandelaars.
Het dossier Kauwendaalbos loopt al heel lang. Het is een bosrijk gebied met een complexe eigendomsstructuur en is verdeeld over het grondgebied van Mechelen en Sint-Katelijne-Waver. Het wordt bovendien ook nog doorkruist door twee grote verkeersaders: de spoorlijn Antwerpen-Brussel enerzijds en de R6 anderzijds. Op Mechels grondgebied is al ruim 14 ha in beheer van Natuurpunt, in Sint-Katelijne-Waver is het voormalige militair domein van ca. 12,5 ha in beheer van het Agentschap Natuur en Bos.
Daarnaast werkt Natuurpunt met Infrabel samen om de habitat van de zeldzame Knautiabij in de omgeving van de spoorbundel te beschermen en versterken. Het is met andere woorden nu al een project waarbij niet enkel de huidige partners van het Beschermd Natuurpark Rivierenland (Natuurpunt, Agentschap Natuur en Bos en Stad Mechelen) betrokken zijn, maar waarbij ook samenwerking over de gemeentegrenzen heen mogelijk is. Het is een gebied waar ook binnen het strategisch project Open Ruimte In en Om Mechelen (ORIOM) een belangrijke focus op ligt.
Vrijwaren en versterken
Er zijn echter enkele uitdagingen die de wens om dit gebied te vrijwaren en verder te ontwikkelen tot stadsbos, bemoeilijken. In de eerste plaats heeft een groot deel van het bos op Mechels grondgebied op dit moment de bestemming ‘woongebied’. Ten tweede is het 4,4 ha woongebied eigendom van sociale woningmaatschappij Woonpunt Mechelen.
Voorzitter van Woonpunt Mechelen Arthur Orlians: “Meer dan ooit is het belang van natuur en groen duidelijk geworden. Ik ben hier tijdens de lockdown tientallen keren komen wandelen. Het bos van Kauwendaal was eigenlijk bouwgrond van Woonpunt, maar iedereen besefte dat we dit prachtige bos moesten behouden. In ons verkiezingsprogramma beloofden we aan de Mechelaars dat we het bos van kauwendaal gingen vrijwaren en ontwikkelen tot een echt stadsbos. Die belofte komen we nu na. We verkopen een perceel aan Stad Mechelen en geven het gebied in beheer van Natuurpunt. Op die manier zorgen we ervoor dat het bos behouden blijft en dat Woonpunt met de financiële middelen in ruil ergens anders in onze stad sociale woningen kan bouwen.”
Binnen het lopende traject voor het GRUP ‘Regionaalstedelijk gebied Mechelen’ is o.a. de bestendiging en uitbreiding van het bestaande bosgebied opgenomen. Momenteel loopt het planproces van het GRUP nog, maar toch is het belangrijk om nu al stappen vooruit te zetten.
“Het stadsbos Kauwendaal is al lang een droom van vele Mechelaars. Binnen de ambitie van het Beschermd Natuurpark Rivierenland zetten we nu concrete stappen om het versterken en vrijwaren mogelijk te maken”, aldus schepen van natuur- en groenontwikkeling Patrick Princen. “We reserveerden 1 miljoen euro om een deel van het bosgebied te verwerven. Daarnaast werden ook vanuit het strategisch project ORIOM aankoopsubsidies bekomen voor het verwerven van gronden in Kauwendaal. In totaal kunnen we met deze middelen een perceel van 1,8 ha ter waarde van 1,5 miljoen euro aankopen. Daarmee zetten we niet alleen een heel belangrijke stap voor de beoogde bescherming en verwerving van het bos, maar kunnen we in afspraak met Woonpunt na de aankoop overgaan tot het openstellen én in langdurig beheer geven van het hele gebied aan Natuurpunt. In het grensgebied van Sint-Katelijne-Waver en Mechelen werken we zo aan een natuurpool die samen met de Vrouwlietvallei een verbinding zal vormen tussen de kerngebieden, Zennegat en omgeving en de beneden-Dijlevallei, van het Beschermd Natuurpark Rivierenland.”
Planschadevergoeding
Van de drie percelen die Woonpunt Mechelen in eigendom heeft, wordt er op dit moment 1 door de stad aangekocht. Alle 3 de percelen worden wel al meteen in beheer gegeven aan Natuurpunt. Door op dit moment tot aankoop over te gaan, dient het perceel aan bouwgrondprijs aangekocht te worden. De aankoop van 1,5 miljoen euro wordt voor 60 % door de stad en voor 40 % uit aankoopsubsidies via ORIOM aangekocht. Bij een herbestemming van de gronden in het kader van het GRUP zal de stad voor het perceel in kwestie en Woonpunt Mechelen voor de andere percelen beroep kunnen doen op planschadevergoeding.
Ook burgemeester Alexander Vandersmissen is tevreden met het akkoord en de aankoop van een van de percelen in het Kauwendaalbos: “Als stadsbestuur willen we inzetten op het versterken van natuur- en groengebieden. Het vrijwaren en ontwikkelen van Kauwendaal als stadsbos is ook een expliciete ambitie binnen ons bestuursakkoord. Onze taak als stadsbestuur gaat uiteraard breder dan natuur alleen. Woonpunt Mechelen heeft een zeer belangrijke functie binnen ons stedelijk weefsel. Ze hebben enerzijds nood aan gronden om woningen te ontwikkelen en anderzijds hebben ze voldoende financiële slagkracht nodig om al deze plannen te kunnen realiseren. Een oplossing voor Kauwendaal moet dus altijd een win-win zijn, voor natuur én sociale woningen in onze stad.”
Natuurpunt beheert op dit moment al ruim 14 ha op Mechels grondgebied in de directe omgeving. Met de overeenkomst tussen de stad en Woonpunt Mechelen krijgen ze 4,4 ha extra in beheer. Stefan den Hartog van Natuurpunt reageert enthousiast: Natuurpunt Kauwendaal is een jong gebied dat een jaar geleden werd erkend als natuurreservaat door de Vlaamse Minister van Omgeving. Het is een lappendeken van jong en oud bos, graslanden en restpercelen die Natuurpunt bij elkaar brengt om zo een aangesloten natuurgebied te creëren en te vrijwaren. De afgelopen maanden hebben ook veel Mechelaars onze wandelpaden ontdekt. Door de percelen van Woonpunt mee in beheer te nemen, verwezenlijken we een droom die al lang bij de buurtbewoners leeft, namelijk de definitieve bescherming van het stadsbos. Maar voor Natuurpunt eindigt het niet hier, we onderhandelen momenteel met verschillende eigenaars om de natuur in de buurt maximaal te beschermen. Uiteraard kunnen we dat niet alleen, dus vrijwilligers zijn altijd welkom om mee te helpen op onze maandelijkse natuurwerkdagen.
Met de overeenkomst tussen de stad en Woonpunt Mechelen werd de procedure voor de verwerving opgestart. Uiterlijk voor september 2021 moet deze verkoop afgerond zijn. De overeenkomst zelf, inclusief de afspraken rond bruikleen en openstellen van de andere twee percelen, wordt nog voorgelegd aan de gemeenteraad.
Foto: Actiegroep Red stadsbos Kauwendaal