Aan de vooravond van de Week van het Bos houden Stad Mechelen, Agentschap Natuur en Bos en Natuurpunt het Beschermd Natuurpark Rivierenland boven de doopvont. De drie partners zullen samen met geïnteresseerde buurgemeenten de komende jaren werk maken van één aaneengesloten natuurpark van minstens 3000 hectaren groot. Omdat de stad naast natuur in het algemeen ook een versnelling hoger wil schakelen op het behoud en de creatie van nieuw bos, zal Mechelen een bosintendant aanstellen. Die heeft de komende jaren maar één taak: meer bos.
“Dankzij een brede samenwerking met Natuurpunt en het Agentschap Natuur en Bos schakelen we met het stadsbestuur resoluut een versnelling hoger. Naast het belang van de bescherming van bestaande natuur is ook de creatie van nieuw bos cruciaal. Het belang van een groene en aangename leefomgeving is de laatste maanden alleen maar toegenomen. De Mechelaar verwacht terecht dat de stad zijn nek uitsteekt. Met de aanstelling van een bosintendant doen we dat”, zegt burgemeester Alexander Vandersmissen:
Tot nu toe werd vooral achter de schermen aan het natuurpark gewerkt. Vandaag is het tijd om echt van start te gaan. “Eigenlijk zijn er al heel wat natuurgebieden in de ruimere regio van onze stad. In eerste instantie was het dus vooral belangrijk om samen met de beheerders van deze gebieden een gezamenlijke ambitie en manier van werken op te stellen. Ik ben blij dat vandaag alle neuzen in dezelfde richting wijzen en we echt aan de slag kunnen. Ook met onze buurgemeenten lopen nog gesprekken om hen in de volgende fase mee te nemen”, zegt schepen van Natuur- en Groenontwikkeling Patrick Princen.
Beschermd Natuurpark Rivierenland
Het park heet niet toevallig ‘Beschermd Natuurpark Rivierenland’. “Het gaat in dit project in de eerste plaats om de het beschermen en de creatie van ‘echte’ natuur. Deze robuuste natuur vinden we nu al in natuurgebieden zoals pakweg het Mechels Broek of het Robbroek, en zijn echte stukjes wildernis. Deze natuur is er niet alleen voor plant en dier. Ook de mens, jong en oud, zullen volop kunnen genieten van deze rustige natuur. Tijdens de afgelopen maanden werd meer dan ooit duidelijk dat deze natuur in je buurt ook echt kan bijdragen tot het welzijn van iedereen”, zo klinkt het bij Dries Gorissen (Directeur Gebiedsgerichte Werking van het Agentschap Natuur en Bos). “Ook zal gepraat worden met landbouwers om verder samen te werken en zelfs samen deze natuur te beheren.”
‘Rivierenland’ verwijst dan weer naar de expliciete ambitie om buiten de Mechelse grenzen te treden. Het is geen Mechels, maar een regionaal natuurpark. John Maes (ondervoorzitter van Natuurpunt Beheer) sluit zich hierbij aan: “Natuurpunt werkt niet met gemeentelijke territoria maar met ecologisch samenhangende gehelen, meestal gedragen door valleien die zich niets aantrekken van gemeentegrenzen. Samenwerking over die grenzen heen is bij Natuurpunt de evidentie.”
1,5 keer de binnenstad van Mechelen aan extra bos
Het natuurpark vertrekt vanuit twee belangrijke kerngebieden. Enerzijds het Vierrivierengebied (ruime regio rond het Zennegat, met uitlopers langs de Rupel en de benedenloop van de Dijle, de Zenne en de Nete) en anderzijds de Beneden-Dijle (o.a. het Mechels Broek en Mispeldonk). De grote uitdaging in het Beschermd Natuurpark Rivierenland is het verbinden van die bestaande natuur in de regio, zo’n 1.500 ha groot, tot een natuurgebied van minstens 3000 ha. Daarbij hoort 265 ha bosuitbreiding. Dat is ongeveer 1,5 keer de oppervlakte van de binnenstad van Mechelen.
Voor het verbinden van de bestaande natuur is op Mechels grondgebied de Vrouwvlietvallei een belangrijke schakel: het heeft de potentie om van een ‘betonnen bak’ te evolueren naar een natuurlijke vallei met uitloper naar het Kauwendaalbos. In tussentijd wordt nog steeds gewerkt aan de definitieve bescherming van dit bos.
In functie van die verbindingen zullen Natuur en Bos, Natuurpunt en de stad een gezamenlijk grondenbeleid voeren. Door samen slim gronden te kopen en te ruilen, bekomen we stap voor stap een ruimer en aaneengesloten natuurpark. Uniek is dat daarnaast ook de natuurbeheersplannen samen opgesteld en uitgevoerd zullen worden.
Beleidsplan Ruimte
De ontwikkeling van het Beschermd Natuurpark Rivierenland gaat in Mechelen hand in hand met het traject rond een nieuwe Beleidsplan Ruimte dat recent werd opgestart. “Het Beleidsplan Ruimte is een belangrijk instrument om onze stad de komende jaren duurzaam te laten groeien”, vertelt Greet Geypen, schepen van Ruimtelijke Ordening. “Het is daarbij belangrijk om niet enkel vanuit wonen, recreatie of bedrijvigheid te kijken naar het verdichten van de stad, binnen het beleidsplan zullen we dit ook doen voor de groene structuren. Met de opstart van de realisatie van het natuurpark willen we hier echter niet op wachten maar nu al werk maken van concrete realisaties op het terrein.”
Aan de slag
De aankondiging vandaag is ook meteen de echt de start van de werkzaamheden van het natuurpark. De oude voetbalinfrastructuur aan de Stuivenbergbaan gaat tegen de grond en maakt plaats voor ruim 1 ha bijkomend bos. De aanplant gebeurt door Natuurpunt en nadien wordt het perceel in beheer gegeven van Natuur en Bos, dat ook al het naburige Robbroek beheert. “Een mooi voorbeeld van onze samenwerking in de praktijk. Voor Natuurpunt is het belangrijk dat de natuur er wel bij vaart en daardoor ook de mens die de natuur nodig heeft. Wie het doet is niet zo belangrijk, maar wel wat er gebeurt en met welk resultaat”, aldus nog John Maes van Natuurpunt Beheer.
Ook voor de omgeving rond de Spildoornvijver staat momenteel een project in de stijgers. “De Spildoornvijver ligt momenteel een beetje afgelegen van Walem dorp, hoewel het er vlakbij ligt”, aldus Wim De Maeyer, regiobeheerder bij Natuur en Bos. “We willen hier een zachte verbinding creëren, gekoppeld aan een wandelpad rond de vijver zelf. Dit zal bovendien gecombineerd worden aan de ontharding van de Spildoornlaan, een samenwerking tussen het Agentschap Wegen en Verkeer en de stad. De vrijgekomen oppervlakte (asfalt en de strook langsheen de weg) zal door Natuur en Bos omgevormd worden tot een extra stuk natuur, mogelijks zelfs een extra bufferbos.”
Aan Kauwendaal en de Muizenhoekstraat worden eveneens onthardingsprojecten voorbereid. Hier vooral om de bestaande natuur te ontsnipperen.
De recent aangekondigde actie van Natuurpunt om sponsors te zoeken om extra gronden te kunnen verwerven en extra natuur te creëren, is dan weer een voorbeeld van hoe elke partner zijn eigen ambities en werking kan behouden, maar dit samen onder de bredere paraplu van het natuurpark geschoven kan worden. Etienne Larock (bestuurslid Natuurpunt Mechels Rivierengebied) vertelt: “Voor mij zijn er recent twee duidelijke voorbeelden dat de bevolking de nood inziet: het voetbalveld naast het Robbroek is geschonken aan Natuurpunt door een privépersoon om het om te zetten naar natuur. Tweede voorbeeld: bij een recente oproep voor giften werd in een paar dagen meer dan 10000 euro gestort aan Natuurpunt.”
Een bosintendant voor Mechelen
Meer natuur staat voor velen gelijk aan meer bos. De valleigebieden in onze regio zijn echter typisch wetlands of broeken en het is dan ook essentieel om vooral deze te versterken. Tegelijk is het wel echt de ambitie om meer bos te realiseren. Geschikte gronden vinden waar een bos kan aangeplant worden, zorgt in onze regio dus voor extra uitdagingen. Daarnaast is ook het vrijwaren van bestaande bossen een hele uitdaging. Percelen die vandaag bebost zijn, zijn door hun ruimtelijke bestemming vaak kwetsbaar, maar het is bedoeling om deze bossen te vrijwaren van bebouwing.
“We hebben daarom nood aan iemand die aan 200 per uur alle opportuniteiten kan onderzoeken, in onderhandeling kan treden met private eigenaren, kan zoeken naar ruilgronden en die de aanplant van bossen coördineert. Naar het voorbeeld van de Vlaamse regering werven we daarom een Mechelse bosintendant aan. Die heeft de komende jaren maar één taak: meer bos. Met het Beleidsplan Ruimte in opmaak en een bosintendant kunnen we er in elk geval voor zorgen dat de komende jaren de totale hoeveelheid toegankelijk, verbonden en beschermd bos gevoelig toeneemt”, besluit Princen.