Terwijl de binnenrestauratie van de Begijnhofkerk in volle gang is, wordt er vandaag met de terugplaatsing van het beeld van Catharina een punt gezet achter de buitenrestauratie. Na bijna 20 jaar afwezigheid keert het gerestaureerde beeld terug naar zijn nis in de voorgevel. Eenmaal teruggeplaatst voeren de restaurateurs ter plaatse nog de laatste retouches uit.
Tijdens de voorbereiding van de verdere buitenrestauratie van de kerk werd het beeld van Catharina, dat ondertussen tien jaar zielloos op een pallet achteraan in de kerk lag, opnieuw grondig onderzocht. De conclusie was dat, mits de juiste technieken te gebruiken, het originele beeld gerestaureerd kon worden en opnieuw zijn oorspronkelijke plaats in de voorgevel kon innemen.
Gezien de waarde van het oorspronkelijke beeld werden deze werken in het restauratiedossier voor het exterieur van de kerk opgenomen. Op het einde van de buitenrestauratie werd het beeld getransporteerd naar het atelier van Altritempi, zusterbedrijf van hoofdaannemer Monument.
Hier werd het uit elkaar gehaald en nauwgezet terug geassembleerd. Oude roestende doken werden vervangen door nieuwe exemplaren in inox. Barsten, naden en gaten werden gevuld en beschadigingen en ontbrekende elementen werden aangevuld met een speciale kalkmortel. Voor zijn stabiliteit kreeg het beeld een nieuwe sokkel in witte steen. Finaal werd Catharina afgewerkt met de nodige lagen olieverf en kon ze terugkomen naar Mechelen.
Eenmaal Catharina terug in haar nis is getakeld, worden haar handen geplaatst en voeren de restaurateurs nog de laatste retouches uit. Haar zwaard ging spijtig genoeg verloren. In laatste instantie besliste de stad, in samenspraak met het Vlaamse agentschap Onroerend Erfgoed, om het op basis van oude foto’s te laten reconstrueren zodat Catharina de volgende decennia opnieuw in vol ornaat in haar nis in de voorgevel van de prachtige Begijnhofkerk kan prijken.
“Hiermee is de buitenrestauratie van de Begijnhofkerk definitief afgerond. Catharina is terug en dat heeft eigenlijk een symbolische betekenis voor ons Mechels erfgoedbeleid. Wat er ook gebeurt, we blijven onze geschiedenis en onze historische gebouwen in stand houden. De uitzicht en het verhaal is ons goud waard”, aldus Koen Anciaux (Open Vld), schepen van Monumenten.
De kostprijs voor de restauratie en terugplaatsingswerken is € 31.300. De Vlaamse overheid, agentschap Onroerend Erfgoed investeert € 27.500 en de stad Mechelen
€ 3.800.
Catharina als persoon
Catharina (van Alexandrië) was een populaire heilige bij de Begijnen en is, samen met Alexius (van Edessa), patrones van de Begijnhofkerk. Zij was de dochter van de gouverneur van Alexandrië en befaamd om haar kennis. Al jong bekeerde ze zich tot het christendom en stelde haar leven in dienst van het geloof. De Romeinse keizer Maxentius wilde met haar trouwen, maar ze weigerde. Dwingen en folteren hielp niet om haar van gedachten te doen veranderen. Uiteindelijk wilde hij haar lichaam breken met een rad met scherpe vilmissen. Dit rad werd op miraculeuze wijze getroffen door de bliksem en brak. Ten slotte besloot hij haar te onthoofden met een zwaard. Een gebroken rad en een zwaard zijn dan ook de attributen waarmee Catharina meestal wordt afgebeeld.
Het beeld van Catharina
Over het meer dan levensgrote barokke beeld in de nis van de voorgevel van de Begijnhofkerk weten we nog zeker niet alles. In het verleden werd het toegeschreven aan de bekende Mechelse beeldhouwer-architect Lucas Fayd’herbe. Reeds geruime tijd wordt deze toeschrijving in twijfel getrokken. Uit het meest recente archiefonderzoek van historicus Patrick De Greef leren we dat het beeld er in 1682 zeker al stond. Waarschijnlijk is het beeld van de hand van Jan Frans Boeckstuyns of Jan van den Steen. Beide beeldhouwers waren op het einde van de 17de eeuw, toen de voorgevel van de kerk werd afgewerkt, op het begijnhof actief (dixit Patrick De Greef).
Het beeld zelf is niet uit één monoliet blok witte kalksteen gehouwen, maar uit een samenraapsel van kleine stukken en brokken die met metalen en houten doken en zelfs beentjes aan elkaar waren gezet. Dit verklaart de zeer slechte toestand waarin het beeld begin jaren 2000 verkeerde. Daarom is toen besloten om Catherina in de eerste fase van de restauratie van de voorgevel, uit haar nis te halen voor een opknapbeurt.
Foto: Stad Mechelen