Maandag vond de prijsuitreiking plaats in het Herman Teirlinckgebouw in Brussel. De prijzenpot van € 150 000 werd verdeeld over twee winnaars. Met “een voorbeeldconcept voor slimme steden”, maakt het ingediende concept indruk op een jury van deskundigen en andere steden. Schepen Stefaan Deleus, bevoegd voor Preventie en Slimme Stad, mocht dan ook 100.000 euro in ontvangst nemen van Vlaams minister van Stedenbeleid Liesbeth Homans. De andere winnaar, Kortrijk mocht € 50 000 mee naar huis nemen.
Op zoek naar een slim antwoord op veiligheidsbeleving van jongeren in het uitgaansleven
Vorig jaar stelde stad Mechelen haar ambitieuze actieplan tegen seksuele intimidatie voor. Samen met heel wat partners formuleerden ze 10 krachtlijnen waarmee ze kordaat nee zeggen tegen seksuele intimidatie op straat. De campagne neeisnee.be, de vrouwendag van 11 november, de facebookactie rond 8 maart (internationale vrouwendag) en de expo “Allemaal gelijk, of niet?” in het Huis van de Mechelaar zijn hier duidelijke voorbeelden van. Andere acties zoals binnen het jeugdwerk (vorming met Jong en Van Zin) en een gendertraject binnen onderwijs (in samenwerking met Sensoa, Ella Vzw en çavaria) zijn eveneens belangrijke maar minder zichtbare krachtlijnen in dit integraal en preventief beleid rond de aanpak van intimidatie.
In augustus vorig jaar stelden we reeds de resultaten voor van een dark-number onderzoek, uitgevoerd door de Hogeschool UCLL, in samenwerking met Thomas More. In het vervolgonderzoek ligt de focus op de meest kwetsbare doelgroep jongeren. De prevalentie van intimidatie in zijn verschillende vormen is het hoogst bij deze leeftijdscategorie. Volgens het eerste indicatief onderzoek weten we dat een aantal factoren voor een verhoogd onveiligheidsgevoel zorgen, bv: donkere, verlaten plaatsen. We leggen daarom een onmiddellijke link met het nachtleven en alles wat te maken heeft met wat zich afspeelt tijdens het uitgaan, vandaar de projectnaam ‘Nachtraven’. Een gevoel van onveiligheid in het nachtleven is complex omwille van de context van het ‘uitgaan’. Omwille van deze context ligt de nadruk op de perceptie van het slachtoffer. Wanneer deze een bepaalde gedraging als ongewenst aanvoelt, dan spreken we van intimidatie (onafhankelijk van de aard of vorm van de gedragingen).
“Mechelen biedt uitgangsleven voor jongeren van binnen en buiten de stadsrand en vaak ook uit omliggende gemeenten. Andersom vertrekken ook heel wat Mechelse jongeren staduitwaarts. In beide gevallen betekent dit dat vele jongeren zich ‘s nachts buiten begeven. Een slimme stad wil ook ’s nachts leefbaar zijn. Het uiteindelijke doel is het veiligheidsgevoel bij jongeren te verhogen waardoor het zal bijdragen aan een aantrekkelijker uitgaansleven. Eén van de pistes is om gegevens te verzamelen door locatie- en emotietracking. Door emoties te registeren en te linken aan hun locatie, hopen we meer inzichten te verwerven over de plekken waar jongeren zich onveilig voelen. Zo kan bijvoorbeeld een goed verlicht fietspad bijdragen aan een positieve uitgangssfeer”, klinkt het bij schepen van Jeugd Greet Geypen.
Of met andere woorden een complexe context of situatie vraagt om slimme oplossingen. Hiervoor ging de dienst Preventie en Veiligheid aankloppen bij het CityLab2800. Het Mechelse CityLab zoekt oplossingen voor complexe stedelijke vragen en dit in nauwe samenwerking met burgers, bedrijven en kennispartners.
Cocreatie in verschillende fasen
We hebben niet gewacht tot de prijsuitreiking om in actie te schieten. Met het project Nachtraven wil de stad dit mijdingsgedrag tegengaan door het verhogen van een “sense of control” van jongeren in het nachtleven. Zo wil de stad het Mechelse uitgaansleven nog aantrekkelijker maken, ook voor de jongeren uit de omliggende gemeenten. Het concept wil uitdagingen die niet meteen als acute problemen worden beschouwd toch bespreekbaar maken. De stad Mechelen vindt het belangrijk dit fenomeen samen met de jongeren op een positieve en vernieuwende manier te benaderen, via innovatieve technologie, ICT en/of verschillende vormen van data.
Hiervoor ging de stad Mechelen de samenwerking aan met Studio Dott. Dit is een creatief ontwerp- en adviesbureau met een bijzondere specialisatie wat betreft cocreatieve sessies en service design.
In een eerste fase werd met een kwalitatieve digitale bevraging gepolst naar de beleving van het nachtleven. Via het facebookkanaal van de Jeugddienst “2800leeft” werd de bevraging gedurende een week online verspreid. 328 jongeren vullen de bevraging in. 85% van de respondenten in de leeftijdscategorie zit van 15-25 jaar.
In een tweede fase bracht Studio Dott 14 jongeren samen met 6 studenten Product Ontwikkeling voor een “ideajam”. Dit om samen op verkenning te gaan naar mogelijke oplossingen en wenselijke scenario’s. De jongeren komen tot oplossingen in verschillende thema’s: infrastructuur, applicaties, verplaatsing, toezicht en controle, sociale controle, vervoer, communicatie, licht en sfeer. Deze scenario’s werden nadien uitgewerkt in storyboards.
Heel belangrijk bij de verdere ontwikkeling van dit concept is de voortdurende dialoog met de doelgroep: de jongeren. Cocreatie is immers ook één van de innovatieve eigenschappen van het project. In een derde fase zal het CityLab2800 de jongeren, met hun storyboards en inbreng, samenbrengen met innovatieve bedrijven en de betrokken stadsdiensten. Uit dergelijk “matchmaking event” moeten innovatieve toepassingen komen die een antwoord bieden aan de gedefinieerde probleem: de “sense of control” bij jongeren terug vergroten of m.a.w. minder mijdingsgedrag of gedragsaanpassingen uit een gevoel van onveiligheid. Een slimme stad wil ook ’s nachts leefbaar en veilig zijn: intimidatie en mijdingsgedrag horen daar niet thuis. De stad Mechelen aanvaardt het niet, ook niet in het nachtleven.
Slim in de Stad prijs
Het Mechelse concept is een verdere uitwerking van een idee dat vorig jaar werd ingediend. De stad Mechelen is consequent bij haar idee gebleven en heeft de opmerking bij de vorige inzending ter harte genomen. “Waar vorige keer gesteld werd dat het idee duidelijk vernieuwend potentieel bezat, maar nog scherpte en duidelijke toepasbaarheid miste, ziet de jury nu een helder omlijnd idee, omringd door verschillende partners die de stap naar implementatie vorm geven.”, aldus het juryverslag.
Het juryverslag vat het mooi samen met de volgende woorden: “een voorbeeldconcept; vooreerst omdat het concept de complexiteit en onzekerheid van stedelijke uitdagingen omarmt, en daarvoor technologische mogelijkheden inzet, als instrument en niet als doel. Daar rechtlijnig en zuiver mee omgaan is minder evident dan het lijkt. Maar ook maakt het concept indruk omdat het de slimme stad linkt met een groep stedelingen waarvan de stem in de mainstream van het Smart City discours nog te vaak te zwak of zelfs niet klinkt: de jongeren. En tot slot toont het concept aan dat een overheid, door te werken aan een ‘ecosysteem’ van partners, in staat is om vanuit een heel directe dialoog vanuit de ervaring en met de kennis van burgers, nieuwe en nodige paden voor beleid voor en in slimme steden uit te werken.”
Stefaan Deleus, schepen van Slimme Stad en Preventie, is enorm blij met de prijs die de stad Mechelen gewonnen heeft: “Dat we deze wedstrijd gewonnen hebben, toont aan dat we als stad steeds op zoek gaan naar slimme oplossingen voor stedelijke problemen. Het gebruik van innovatieve technologie, digitale toepassingen en verschillende vormen van data kan hierbij zeker een meerwaarde betekenen. We zullen nu onderzoeken hoe we het concept concreet in de praktijk kunnen omzetten. Het prijzengeld kunnen we alvast gebruiken om het concept verder uit te werken. Omdat het thema erg actueel is, kan het project ‘Nachtraven’ ook tot inzichten leiden voor andere Vlaamse steden en gemeenten”.