Het Hof van Cortenbach tussen de Korenmarkt, Ziekeliedenstraat en Onze-Lieve-Vrouwestraat is een uniek staaltje 16de eeuwse paleisarchitectuur. Het hof bestaat uit een huis op de Korenmarkt (nr. 23-25) en een tweedelig achterhuis (nr. 27-29) met een binnenplaats.
Afgelopen decennia geraakte het gebouw in verval, totdat de stad het in 2013 kocht en besloot het zijn historische uitstraling terug te geven. Nadien kocht de stad ook het verkrotte, aangrenzende pand Ziekenliedenstraat 1 aan, om er een bijkomende toegang te creëren voor het nog te vernieuwen binnengebied.
Eén van de eerste en meest ingrijpende taken op de planning van de aannemer, is het afbreken van deze verkrotte woning. De bouwfysische toestand is van die aard dat de stabiliteit van de voorgevel niet meer gegarandeerd kan worden. Om die reden werd beslist om de afbraakwerken met hoogdringendheid te laten uitvoeren. “Door de afbraak zal men later de nu nog verborgen tuingevel van het hof kunnen bewonderen en zo wordt een nieuwe toegang tot het binnengebied gecreëerd”, aldus schepen van Monumentenzorg Greet Geypen (Open Vld).
Huiskapel wordt opnieuw opgebouwd
De aannemer zal aansluitend op deze werken, het Hof van Cortenbach ontmantelen en er op korte termijn de stabiliteitsproblemen aanpakken. Door de jarenlange leegstand en verkrotting werd tijdens de dringende onderhoudswerken een groot deel van het historisch pand gestut. “Het herstellen of vervangen van de dragende constructies, zal ervoor zorgen dat het grootste gedeelte van de tijdelijke steunpalen, verwijderd kan worden. In diezelfde periode zal ook de huiskapel worden geïnventariseerd en gedemonteerd, om later opnieuw opgebouwd te worden”, zegt schepen Greet Geypen.
Eigenlijke restauratiewerken
Pas na de uitvoering van de belangrijkste afbraak-, demontage- en stabiliteitswerken zal gestart worden met de eigenlijke restauratiewerken van het Hof van Cortenbach. Hierbij komen achtereenvolgens de restauratie van gevels en de verdere houtrestauratiewerken aan bod. De gevels in bak- en zandsteen worden zacht gereinigd, hersteld en hervoegd. De werken aan de houten vloer- en dakconstructie omvatten het nazicht, herstel en houtbehandeling.
“Het hof zal zijn 16de-eeuwse uitstraling met zijn steile leien daken en gedetailleerde bak- en zandsteenarchitectuur terugkrijgen. Verder krijgen de gebouwen weer hun oorspronkelijke kamerindeling”, weet de schepen van Monumentenzorg.
Nieuw buitenschrijnwerk wordt voorzien in hout en staal. Hierin wordt naast isolerende beglazing plaatselijk in de huiskapel glas-in-lood geplaatst. “Tot slot maken de interieurrestauratiewerken aan de 18de-eeuwse houten trap, het binnenschrijnwerk, de vloertegels en de bepleistering de werken compleet”, aldus Greet Geypen. Aannemer Artes Woudenberg uit Sint-Andries moet de werken – die ongeveer 20 maanden in beslag nemen – in goede banen leiden.
De casco-restauratie wordt mede mogelijk gemaakt door de steun van de Vlaamse Overheid, agentschap Onroerend Erfgoed. Van het totale bedrag van ca. € 1 675 000 betaalt de stad Mechelen ongeveer € 340 000. Voor de overige € 1 330 000 ontvangt de stad Mechelen een erfgoedpremie van 80 % van de Vlaamse overheid. Verder kreeg de stad voor het project ‘Site Cortenbach’ – het ontwikkelen van het binnengebied – een subsidie van € 482.401 toegekend, door het Agentschap Ondernemen van de Vlaamse overheid.
Na de restauratie zal het Hof van Cortenbach een nieuwe invulling krijgen. Het stadsbestuur zou er het liefst een horecazaak in zien. Voor de herbestemming, interieurrestauratie, inrichting en uitbating gaat de stad nog op zoek naar een privépartner.
De herbestemming van het hof past in een groter woon- en handelsproject ‘Site Cortenbach’ in het woonblok Korenmarkt, Lieve-Heerstraat, Ziekeliedenstraat en Onze-Lieve-Vrouwestraat. Een aantal leegstaande panden in deze laatste straat worden vervangen door nieuwe woningen met op de benedenverdieping ruimte voor detailhandel. Site Cortenbach zal 2 handelsruimtes, 23 appartementen en 31 ondergrondse parkeerplaatsen voor bewoners tellen.
“We breien een logisch vervolg aan de vernieuwing van de Hoogstraat-Korenmarkt. Na de heropbouw van de hoek op Grote Markt en Merodestraat, maken we nu weer komaf met een stadskanker. Dit komt het uitzicht en de leefbaarheid van onze binnenstad alleen maar ten goede”, aldus Greet Geypen.
Openbaar binnenplein
De voormalige tuin van het hof wordt een openbaar binnenpleintje dat je bereikt via de Korenmarkt, de Ziekeliedenstraat of de Onze-Lieve-Vrouwestraat. Voor de aanleg stelt de stad dit jaar een ontwerper aan. Het totale project is normaal gezien eind 2018 klaar.
Geschiedrijk gebouw
Het Hof van Cortenbach is een gebouw met een geschiedrijk verleden. Rond het einde van de 15de eeuw woonde Ywein van Cortenbach in het huis ‘Den Drake’ aan de Korenmarkt. Zijn zoon, Jan IV van Cortenbach, was een belangrijke Mechelaar. Deze voorzitter van de Gilde van de Jonge Kruisboog zetelde in het schepencollege en was meermaals burgemeester. Rond 1520 à 1530 bouwde Jan IV in de tuin van zijn vaders huis een eigen woning. Zijn hof bestond uit een groot en een kleiner volume met een huiskapel aan de binnenplaats. Mogelijk ontwierp de befaamde architect Rombout II Keldermans het hof. De stijl komt overeen met gelijkaardige stadspaleizen van zijn hand, zoals het Hof van Busleyden.
Doorheen de eeuwen wisselde het hof regelmatig van eigenaar en deed het onder andere dienst als herberg en ijzermagazijn. Daardoor veranderden de gebouwen ingrijpend. In 1982 werd het Hof van Cortenbach gelukkig beschermd als monument, waardoor de eigenaars het niet mochten slopen. De afgelopen 30 jaar stond het gebouw te verkommeren. Eind 2010 stortte een deel van de gevel in van het grote huis in de Ziekeliedenstraat. Drie jaar later verzakte een deel van de tuingevel van het kleine huis. De stad greep in en kocht eind 2013 het historische pand om het te renoveren.
Foto: Flickr / ArcheoNet Vlaanderen