Deze telescoop is een belangrijke verrijking van de collectie, omdat hij het milieu en de interesses van de 18de eeuwse Mechelse elite illustreert. Het is dankzij een tip van ETWIE, het Vlaams Expertisecentrum voor Technisch, Wetenschappelijk en Industrieel Erfgoed dat deze aankoop kon gebeuren en dit uniek stukje erfgoed terug op Mechels grondgebied komt.
Jongens en hun speelgoed: het is iets van alle tijden. In de 18de eeuw was het als welgesteld edelman een must om in buitengewone dingen geïnteresseerd te zijn. Astronomie was zo een interessedomein dat niet voor iedereen weggelegd was. Zo ook in Mechelen waar, onder de leden van de vooraanstaande, adellijke families, een bijzondere belangstelling bestond voor de sterrenkunde.
Eén van hen was graaf Franciscus Cornelis Gislain Cuypers de Rijmenam. Hij liet zijn eigen spiegeltelescoop bouwen en liet zijn naam graveren op de plaats waar normaal de naam van de instrumentenmaker staat. Net deze duidelijke associatie met de eigenaar maakt de telescoop zeldzaam. De graaf bezat bovendien nog andere wetenschappelijke instrumenten, waaronder een barometer die hij zelf zou gebouwd hebben.
Graaf, wetenschapper, bibliothecaris en mecenas
Franciscus Cornelis Gislain Cuypers de Rijmenam staat bekend als een echte ‘gentleman-scholar’, een edelman die – dankzij zijn status en vermogen – over de nodige tijd en fondsen beschikte om aan wetenschappelijk onderzoek te doen. Hij was eigenaar van een uitgebreide (familie)bibliotheek, gekend bij en geliefd door verschillende wetenschappers. Naast wetenschapper stond de graaf ook bekend als mecenas. Zo betaalde hij, samen met z’n broer Joseph-Ferdinand, de schilder-graveur Jan Crokaert voor de restauratie van de begin 16de-eeuwse panelen van de Sint-Romboutcyclus. Deze panelen zijn nu te bezichtigen in de kooromgang van de Sint-Romboutskathedraal.
Franciscus Cornelis Gislain Cuypers de Rijmenam was zeker niet de enige Mechelse edelman die zich in die tijd met wetenschap bezighield. Een ander bekend voorbeeld is Jean-Ernest Coloma (1747 – 1825). In 1775 vroeg hij zelfs toestemming aan het stadsbestuur om een observatorium voor astronomie op het dak van de Sint-Romboutstoren te plaatsen. Ook liet hij een deel van het peervormige dak van het torentje van het Hof van Hoogstraten, nu onderdeel van BIM-SEM, openbreken voor een observatorium. Hij liet er zelfs bliksemafleiders installeren, een nieuwigheid in die tijd. De buren, die dachten dat dit eerder bliksem zou aantrekken, spanden prompt een proces aan bij de Grote Raad tegen graaf Coloma.
Foto: www.mechelen.be