De Begijnhofkerk wordt vaak de vrouwelijkste kerk van Mechelen genoemd. Natuurlijk verwijst dit in eerste instantie naar de begijnen die de kerk in een hoog tempo lieten bouwen. Deze verwijzing is er mogelijk ook door de zachte pasteltinten die het interieur van de kerk zo kenmerkend maken. De schilderijen maken in de Begijnhofkerk integraal deel uit van het totaalconcept.
Ingepakt staat netjes
De interieurrestauratie startte in november 2017. Bij een restauratie van deze omvang komen de waardevolle interieurelementen (meubilair, altaren, biechtstoelen, preekstoel, schilderijen, …) in een werfzone te liggen. Al deze waardevolle stukken werden omwikkeld met folie in kasten van stevig plaatmateriaal geplaatst om ze zeker niet te beschadigen.
Stappenplan
In de loop van 2018 werden archeologische sleuven gegraven, verwarmingskanalen gelegd, de bijlokalen gerestaureerd en de restauratie van de zijbeuken aangevat. De verwarming werd opgestart om de temperatuur in de kerk niet te veel te laten zakken en de vochtigheid niet te veel te laten stijgen. De werken van exterieur en interieur werden op elkaar afgestemd. Nadat alle achterzetbeglazing in de raamopeningen van de zijbeuken werd geplaatst, kon de restauratie van de zijbeuken worden afgewerkt.
Eind januari werd de stelling van de hoofdbeuk opgebouwd. Er werd een takel geplaatst om de 17 schilderijen van het fries te takelen. Ook de indrukwekkende triptiek in het hoogkoor en het schilderij in het hoogaltaar wordt naar beneden gehaald. De twee gerestaureerde zijbeuken worden stofdicht afgeschermd van de hoofdbeuk zodat er twee werven tegelijk kunnen lopen. In de hoofdbeuk start het herstel van gewelven, wanden en zuilen. De zijbeuk wordt ingericht als atelier waar de 21 schilderijen en 18 beschilderde doeken in restauratie kunnen gaan.
Beheren van een totaalconcept
De kerk bezit een zeer veelzijdig en een uiterst waardevol kunstpatrimonium. Onder meer de schilders Jan Cossiers, Theodoor Boeyermans, Theodoor van Loon, Jan Erasmus Quellinus, Gaspar de Craeyer en Jan Verhoeven droegen bij aan de totaalaankleding van het interieur. Gaspar van den Steen stond in voor het ontwerp en de realisatie van het hoofdaltaar en het westportaal. Lucas Faydherbe maakte twee imposante beelden: een Mater Dolorosa en Christus Salvator.
“De stad stelde een ontwerper aan voor de opmaak van een beheersplan voor de Begijnhofkerk. Hierin wordt duidelijk omschreven welke objecten (meubelstukken, schilderijen, ..) zo belangrijk zijn dat in de kerk moeten blijven. De 20 grote schilderijen van het fries en de triptiek achter het hoofdaltaar zijn daar een uitstekend voorbeeld van”, weet Koen Anciaux. “Omdat deze schilderijen zo hoog hangen en de hoofdbeuk nu in de stelling staat, wordt de restauratie van de schilderijen gelijktijdig uitgevoerd met het interieur.”
De totaalkost voor de interieurrestauratie en de conservatie van de schilderijen bedraagt € 2 212 119 (incl. btw). Er is een restauratiepremie van € 1 640 972 (incl. btw) en de stad staat in voor de overige € 571 147 (incl. btw).
Er wordt tegelijk ook werk gemaakt van de brand- en inbraakbeveiliging. Dit gebeurt allemaal in het kader van de meerjarige subsidiëringsovereenkomst voor de restauratie van de historische kerken in de binnenstad. De werken zullen omstreeks 2021 afgerond zijn.
foto: stad Mechelen – Koen Anciaux in Begijnhofkerk