2025 is nog maar net begonnen, maar ZOO Planckendael verwelkomde al de eerste ooievaars na een paar maanden afwezigheid. Bij de eerste tellingen werden er al meer dan 50 vogels waargenomen in het Mechelse dierenpark. Dat zijn er veel meer dan vorig jaar rond deze tijd. Het is nu al een geklepper van jewelste boven het park, op zoek naar het beste nest! “2024 was opnieuw een recordjaar met 166 jongen. De meeste van die jongen vertrokken half augustus”, vertelt verzorger Olivier.
ZOO Planckendael kijkt jaarlijks uit naar de thuiskomst van de ooievaarskolonie, een belangrijke traditie. Dit jaar is het al extra vroeg zo ver: de eerste vogels zijn nu al terug geland in het park en laten hun geklepper horen. Waarschijnlijk zijn deze vogels niet helemaal naar het verre Zuiden gevlogen, maar overwinterden ze dichter bij huis.
“In totaal telt ZOO Planckendael zo’n 376 vogels en kende de afgelopen jaren ook steeds meer broedende paren en jongen. Hiermee is het de grootste kolonie van het land. Deze ooievaars overwinteren niet allemaal op dezelfde plek, waardoor hun terugkeer ook gespreid verloopt”, zegt Olivier. Ooievaars die grotere afstanden aflegden, worden vanaf eind februari en vooral in maart verwacht.
Sowieso beginnen niet alle ooievaars jaarlijks aan de grote tocht: “We weten dat verschillende van onze volwassen vogels hier in het park of de ruime omgeving overwinteren. Voor een ooievaar is een paar honderden kilometer zwerven rond hun nest geen uitzondering buiten de broedperiode”, zegt Olivier. “Bij de dieren die wel vertrekken, zien we verschillende strategieën.”
Verschillende overwinteringstypes
De meeste ooievaarsjongen van 2024 vertrokken half augustus in drie grote groepen. Een klein deel van de jonge dieren bleef wat langer en sloot later aan bij groepen zwervers om nog een deel van de trek aan te gaan.
De volwassen ooievaars vertrekken rond half september naar het Zuiden. Naast de vogels die in het park verblijven, blijven sommige anderen lokaal zwerven. Zij trekken in enkele dagen richting Duitsland, Nederland en het Noorden van Frankrijk. Ooievaars zijn grote opportunisten wat voedsel betreft. Ze eten kleine zoogdieren zoals mollen, muizen, of kikkers maar ook insecten, aas en regenwormen smaken wel. Is er voldoende eten te vinden in de omgeving, dan hoeven ze niet ver weg te vliegen. Deze groep ooievaars keert dus vroeger terug. Zij overnachten in het park, terwijl ze elders voedsel zoeken.
Ooievaars tellen
Half december vond de nationale wintertelling plaats. “Ooievaars worden idealiter geteld voor zonsopgang, omdat ze vroeg uitvliegen om voedsel te zoeken”, vertelt Olivier. De officiële telling is een momentopname, dus geven extra waarnemingen een vollediger beeld. “In de dagen na de telling zagen we het aantal ooievaars snel stijgen. Ooievaars zijn nesttrouw, daarom keren ze altijd terug. Lege nesten werden weer ingenomen en overal in het park was geklepper te horen. Er is veel territoriumdrift, wat wil zeggen dat er onderling volop geklepperd wordt om duidelijk te maken “dit is mijn nest, vlieg maar verder”. Sommige ooievaars vliegen ook nu al rond met takken om hun nesten te verfraaien, wat normaal pas later gebeurt. Het zachte winterweer van de afgelopen maanden speelt hier waarschijnlijk een rol in.”
“Ondertussen hebben we al meer dan 50 ooievaars geteld. Ooievaars die tot op enkele honderden kilometers van het park hebben overwinterd komen al eens piepen en hun nesten terug innemen en verfraaien”, legt Olivier uit. Het is dit jaar dus al extra vroeg druk in de nesten boven het park.
Recordjaar 2024
Sinds 1990 zijn ooievaars graag geziene gasten in ZOO Planckendael. Het begon allemaal met zes van deze zwart-witte vogels. De jongen van deze broedkoppels kregen toen de kans om in augustus te vertrekken naar warmere oorden. Destijds waren er amper ooievaars die de westelijke trekroute namen. Het park bracht dankzij het uitzetten van deze dieren de ooievaar opnieuw naar België. “Ze trokken wel 5.000 kilometer naar Zuid-Spanje en zelfs naar West-Afrika, maar kwamen terug, opnieuw en opnieuw. De kolonie is sindsdien stevig uitgebreid. In 2024 telden we 166 jongen, een evenaring van het record van 2023. Met 71 succesvolle nesten en 376 vogels in totaal was het een succesvol jaar voor de grootste kolonie van het land”, licht woordvoerster Amanda Wielemans toe. Benieuwd wat 2025 verder in petto heeft voor deze bijzondere diersoort.
foto: archieffoto uit 2023