Tussen 2013 en 2017 werden de voorgevel, de glas-in-loodramen en het interieur van de Hanswijkbasiliek prachtig gerestaureerd. Nu is het beurt aan het meubilair en de altaren.
“Het stadsbestuur engageerde zich om ook de verdere interieurwerken van de historische kerken in Mechelen verder aan te pakken. Het dossier wordt in de loop van 2024 aanbestedingsklaar gemaakt door de ontwerpers, de werken zelf zullen in 2025-2026 worden uitgevoerd,” zegt schepen van Monumenten Arthur Orlians.
Reeds in 2014 werden er twee dossiers opgemaakt voor enerzijds de restauratie van het houten ongeschilderd meubilair, en anderzijds de restauratie van de altaren en tabernakelkasten.
“Het was wachten tot april 2022 voor de toekenning van de premie. Bij de recente aanpassing van de financiële meerjarenplanning werden de budgetten voor deze werken voorzien, zodat we er nu echt aan kunnen beginnen. De restauratiewerken omvatten grotendeels werken aan marmer en hout. De marmeren onderdelen worden gereinigd met een gompoeder, gepolijst en gevoegd met sumatra-olie. Storende lacunes worden bijgewerkt en plaatselijk geretoucheerd”, aldus schepen Orlians.
Fernand Verreth, voorzitter van de kerkfabriek van de Basiliek van O.-L.-Vrouw van Hanswijk licht toe: “De houten onderdelen worden na reiniging behandeld tegen actieve aantasting. Het houtwerk wordt hersteld, dit kan gaan van bijwerken van ontbrekende onderdelen tot vastzetten van verankeringen. Tot slot worden de polychromie en vergulding terug aangebracht. Hierbij wordt teruggegaan naar de originele kleurstelling die aansluit bij het barokke concept van de kerk, waarmee rekening werd gehouden bij de interieurrestauratie.”
Biechtstoelen
Het waardevolle onbeschilderde houten meubilair omvat de biechtstoelen, de preekstoel, de communiebank en het doksaal. De 4 eikenhouten biechtstoelen bevinden zich twee aan twee gegroepeerd in de oostelijke en westelijke gebogen wand van de kerk.
Van 3 van de 4 biechtstoelen kan met zekerheid gezegd worden dat ze van de hand van Jan Frans Boekstuyns zijn, ze dateren uit het einde van de 17de eeuw. Deze biechtstoelen zijn rijkelijk uitgewerkt.
Zo zien we bij de eerste biechtstoel vier uitersten: de Dood, het Laatste Oordeel, het Pardijs en de Hel, met in het fronton bovenaan een Engeltje en Driehoek met Oog Gods.
De tweede biechtstoel zou bij de bombardementen in ’44 beschadigd zijn geweest, maar bevat nog steeds een mooi beeld van de Onze-Lieve-Vrouw met Onbevlekt Ontvangen Kind die de slang vertrapt.
In de derde biechtstoel wordt het Gebed, de Boetvaardigheid, de Zonde en het Berouw van links naar rechts voorgesteld, met in het fronton een Triomferend Jezuskind en Driehoek et tetragram.
In de laatste biechtstoel zien we de boetvaardige Petrus, de Engel met kruistitel, de Engel met doek van Veronica en de H. Hieronymus, met in het fronton een rouwende Engel.
Schepen van monumenten Arthur Orlians: “De 18de eeuwse preekstoel is van Theodoor Verhaegen, een Mechels beeldhouwer. Ook de preekstoelen van de Sint-Janskerk en de Sint-Romboutskathedraal zijn van zijn hand. Dit meesterwerk is een hulde aan Maria, die centraal staat in de basiliek. Onderaan de preekstoel zien we twee levensgrote beelden van Adam en Eva, die door God (derde levensgroot beeld met de baard) na de zondeval uit het paradijs worden verdreven. Boven het klankbord wordt Maria door engelen ten hemel opgenomen.”
De communiebank uit de 17de eeuw, waarvan de vervaardiger niet gekend is, sluit het hoogkoor af. Ze bestaat uit 14 panelen met in elk paneel een letter, die het opschrift SANCTA MARIA O.P.N vormen. Tot slot is er de fraai gebeeldhouwde balustrade van het doksaal, eveneens uit het einde van de 17de eeuw;
Restauratie altaren
In het dossier van de altaren komen zowel het hoofdaltaar, de beide zijaltaren en de tabernakelkasten aan bod.
Het 17de eeuwse hoofdaltaar, van de hand van Fayd’herbe en herbouwd door J.F. Boeckstuyns bestaat grotendeels uit witte cararamarmer met houten kroonlijst. Het oostelijk zijaltaar werd gewijd aan Sint-Rumoldus, het westelijk zijaltaar aan Sint-Cornelius. In het oostelijk zijaltaar zien we een schilderij “De aanbidding door de herders” van Jacob Lepla (1678). In het westelijk Corneliusaltaar zien we een altaarstuk schilderij dat de H. Augustinus voorstelt en het beeld van de H. Cornelius van de hand van Tambuyser. De beide schilderijen op de altaren werden reeds gerestaureerd door de kerkfabriek, de stad Mechelen neemt de restauratie van de altaren op zich.
Voor de restauratiewerken van de altaren en meubilair van de Hanswijkbasiliek wordt een budget voorzien van ca. 750.000 euro. De totale toegekende restauratiepremie door de Vlaamse Overheid voor de beide dossiers samen bedraagt ca. 500.000 euro.
Na de goedkeuring van de restauratiepremie werd aan de ontwerpers gevraagd om het dossier te actualiseren. De werken zullen van start gaan in 2025-2026.