Stad Mechelen en Stad Leuven gaan expertise delen om, in overleg met de bouwsector en via co-creatie, hun stedenbouwkundige verordening te verbeteren in het licht van de klimaatuitdagingen. De focus zal liggen op warmte en circulaire bouwmaterialen. Beide steden willen er zo voor zorgen dat nieuwe woningen en woningrenovaties mee de drijvende kracht zijn achter de CO2-omslag. Ze krijgen in het kader van de projectoproep ‘Klimaattafels’ een subsidie van 150.000 euro van de Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeenten (VVSG) om dit project mogelijk te maken.
Wie wil bouwen of verbouwen moet rekening houden met bepaalde wetgeving, die is opgenomen in de stedenbouwkundige verordening. Die bouwcode is dus erg invloedrijk in de transitie naar klimaatneutrale woningen en de toepassing van hernieuwbare energie in woningen.
In Mechelen werden de voorbije tien jaar jaarlijks gemiddeld 306 nieuwe wooneenheden gebouwd en 209 vergunningsplichtige verbouwingen uitgevoerd in woningen. Leuven kent gelijkaardige cijfers. Daarnaast zijn er nog heel wat renovaties niet vergunningsplichtig, waar de bouwverordening ook kan voor gelden. Het wordt dus al gauw duidelijk dat heldere en ambitieuze regels veel impact kunnen hebben in de manier waarop we bouwen en in welke mate we daarbij rekening houden met klimaatmitigatie (= het beperken van de broeikasgasuitstoot, bv. door fossielvrij te verwarmen) en klimaatadaptatie (= het aanpassen aan de klimaatverandering, bv. met betrekking tot ontharding en vergroening).
Duurzame keuzes
Mechels schepen voor milieu en klimaat, duurzaamheid en energie Marina De Bie legt uit: “Met een duidelijk kader vanuit de stad willen we ervoor zorgen dat nieuwe woningen en woningrenovaties mee de drijvende kracht zijn achter de CO2-omslag in Mechelen. Heel wat mogelijkheden blijven vandaag nog onderbenut, bijvoorbeeld op het vlak van warmte of hergebruik van materialen. Het verweven van onze klimaatdoelen in de stedenbouwkundige verordening moet inwoners motiveren om duurzame keuzes te maken die helpen onze stad leefbaar te houden in de toekomst.”
Zowel Mechelen als Leuven nemen al heel wat initiatieven om inwoners te helpen energiebesparende maatregelen te nemen bij het bouwen of verbouwen van een woning. Zo wordt er voorzien in uitgebreid renovatieadvies en tal van premies. Met de herziening van de bouwverordening gaan beide steden nu nog een stapje verder. “Via regulering willen we de ambities van wie bouwt of verbouwt verhogen. Dat is nodig, want gebouwgerelateerde emissies zijn verantwoordelijk voor ongeveer de helft van de directe broeikasgasuitstoot in Leuven en Mechelen”, aldus schepen De Bie.
Samenwerking en kennisdelen
“We zijn er ons van bewust dat bouwregelgeving in Vlaanderen zeer complex is en de belangen vaak heel groot. Daarom is samenwerking en kennisdeling net zo belangrijk. We richten daarom samen met Leuven verschillende klankbordgroepen in met vertegenwoordigers uit de sector, uit andere steden en gemeenten en van de hogere overheden. Bedoeling is om de opgedane kennis maximaal te delen met andere steden en gemeenten, maar bijvoorbeeld ook met juristen en consultants om zo hun aandacht voor en kennis van klimaat in bouwcodes te versterken”, zegt schepen van Wonen Greet Geypen.
De twee belangrijkste thema’s die in het gezamenlijke project behandeld worden zijn warmte en circulaire bouwmaterialen. Beide winnen snel aan belang, maar de expertise en werkbare instrumenten ontbreken om hier een goede regelgeving over op te stellen. “Er zal bekeken worden welke rol de steden kunnen spelen om via regulering de ambitie van opdrachtgevers te verhogen en drempels te verlagen om die ambitie in acties om te zetten”, aldus Geypen.
De Vereniging voor Ruimte en Planning (VRP) en de Bond Beter Leefmilieu zullen deze ervaringen ook verwerken in een toolbox voor alle gemeenten in Vlaanderen, die volgend jaar gelanceerd wordt. Ook de provincie Vlaams-Brabant werkt hieraan mee.
Klimaatsprong voorwaarts
Leuven en Mechelen zijn beiden laureaat geweest van de European Green Leaf Award en hebben dus al een mooi palmares op het vlak van duurzaamheid. Beide steden willen ook na deze erkenning een voortrekkersrol blijven spelen en geloven sterk in het idee dat steden deze rol kunnen en moeten vervullen bij de omslag naar een duurzamere toekomst. Ze hebben bovendien de ambitie om hun bevindingen met heel Europa te delen. Met hun status als klimaatpionier en -ambassadeur en bijhorende netwerken in Europa zijn beide centrumsteden daar ideaal voor geplaatst. “Op die manier moet het warm water niet telkens opnieuw uitgevonden worden en maken we samen een grote klimaatsprong voorwaarts”, klinkt het nog.