Stad Mechelen stelt Architectenbureau Maarten Dobbelaere bvba aan voor de opmaak van de beheersplannen voor kasteel Tivoli en het domein. Voor de opmaak van het beheersplan van het domein wordt de architect bijgestaan door Antea Group, een bureau gespecialiseerd in landschapsarchitectuur, en door een gecertificeerd boomverzorger.
Beschermd stadseigendom
Op 3 februari 1997 werd het Kasteel Tivoli beschermd als monument en het park en de bijgebouwen als stads- of dorpsgezicht. Het uitgestrekte parkdomein, op het moment van bescherming 12 hectare, wordt begrensd door de Vrouwvliet (zuid), de Antwerpsesteenweg (west) en recente woonwijken (noordwest, noord en oost). De stad Mechelen werd eigenaar in 1978. Het noordelijke deel van het domein werd in de jaren 1980 en later verkaveld.
Vanuit de analyse van de geschiedenis en de huidige toestand en de erfgoedwaarde(n) van een beschermd goed, wordt in een beheerspan een visie op het beheer voor de komende 24 jaar uitgewerkt en gekoppeld aan een reeks van maatregelen en werkzaamheden met een aanduiding van de frequentie waarin ze nodig zijn. “Doordat het kasteel en het park beschermd zijn, kan de stad Mechelen erfgoedpremies bekomen voor onderhoudswerkzaamheden en beperkte beheersmaatregelen op voorwaarde dat deze werken zijn opgenomen in een goedgekeurd beheersplan”, legt Koen Anciaux, schepen van Monumenten uit.
Beheersmaatregelen
De stad zal na evaluatie van de werken omschreven in het beheersplan, nagaan welke beheersmaatregelen kunnen worden opgenomen in de stadsbegroting. Voor de gebouwen kan het gaan om onderhoud en herstel van gevels, daken, goten, schrijnwerk, … en interieurwerken. Voor de landschappelijke aspecten van het domein kan het gaan over het aanplanten van houtige begroeiingen, verbetering en bescherming van de groeiplaats voor bomen en struiken, snoeiwerken, onderhoud van hagen, heggen en houtkanten, beheer van poelen, vijvers, grachten, sloten en waterlopen, …
Onderzoekspremies
Voor de opmaak van het beheersplan voor kasteel Tivoli komt het ereloon op € 24.442 en voor het kasteeldomein en bijgebouwen bedraagt het ereloon € 69.190. Het totale ereloon bedraagt € 93.632. Voor beide dossiers werd er een onderzoekspremie toegekend. De totaal toegekende premie bedraagt € 36.160. De stad gunt deze beide opdrachten aan het Architectenbureau Maarten Dobbelaere bvba. Zijn offertes waren regelmatig en het meest voordelig. Beide dossiers zouden klaar moeten zijn tegen april 2021. “Er werden twee opdrachten uitgeschreven: één voor de opmaak van een beheersplan voor het kasteel Tivoli en één voor de opmaak van een beheersplan voor het kasteeldomein en de bijgebouwen”, zegt Koen Anciaux “Dit heeft als voordeel dat er twee keer de maximale premie werd bekomen”.
Een landhuis ver van de stad
Tot ca. 1800 had het Mechelse gehucht Pennepoel een uitgesproken landelijk karakter, met enkele kleine bewoningskernen omgeven door akker- en weiland. De Mechelse brouwer Corneille Scheppers liet er rond 1802 een buitenverblijf oprichten, ver van de drukte van de stad. Het domein rond het landhuis werd aangelegd in vroeg-landschappelijke stijl. Deze stijl streeft ernaar om de ‘natuurlijkheid’ van de aanleg te versterken, zonder de menselijke greep op de natuur los te laten. In het Tivolipark van omstreeks 1802 bevonden zich onder meer kronkelpaden, slingerende waterpartijen, een kunstmatige rivier, strategisch ingeplante bomengroepen en een kunstmatige heuvel. In de nabijheid van het landhuis werd dan weer een strak geordende tuin aangelegd. Het buitenhuis was aanvankelijk een sober gebouw met een vierkant grondplan en symmetrisch opgebouwde lijstgevels.
De familie Scheppers verkocht het goed in 1877 aan de Mechelse brouwersfamilie Van Diepenbeeck. In 1904 voorzagen Louis Van Diepenbeeck en echtgenote het kasteel, onder leiding van de Brusselse architect Léon Martin, van een noordelijke zijvleugel. De vergroting aan de zuidelijke zijde, onder leiding van architect Cyrille Van den Bergh, dateert van 1922. Beide uitbreidingen hebben een neo-klassieke stijl. De hovenierswoning, het koetshuis (beiden ca. 1880) en de portierswoning (1922) kregen een meer rustieke vormgeving. Begin 1900 paste de familie Van Diepenbeeck het domein aan door het dempen van de gracht ten westen van de vijver en het doortrekken van de gracht naast de ingangsdreef tot de Antwerpsesteenweg.
foto: Facebookpagina Kasteel Tivoli