Leegstaand gebouw de Potterij komt terug tot leven
De OVAM is sinds mei 2015 eigenaar van de Potterij, een verwaarloosde site in de Mechelse binnenstad. De stappen zijn gezet om op de site een plek te creëren waar jonge, innovatieve en creatieve ondernemers aan de slag kunnen met projecten in het kader van circulaire economie. Omdat de sanering van de bodem de herontwikkeling van het terrein nog enige jaren onmogelijk maakt, worden intussen de toegankelijke delen van het gebouw tijdelijk ter beschikking gesteld.
Aansluitend bij het handelscentrum van Mechelen ligt – verscholen in de Potterijstraat – het industrieel pand de Potterij. Decennialang was er een wasserij gevestigd, waardoor de grond vervuild is met olie en gechloreerde solventen.
Het project van de Potterij is een pilootproject uit het ‘Terug in Omloop’-programma van het Team Vlaams Bouwmeester. Stad Mechelen, de Ovam en Vlaanderen Circulair werken hier samen om de zwaar vervuilde site in de binnenstad een duurzame toekomst te geven.
Het doel: een circulair laboratorium waar denkers en makers elkaar ontmoeten en inspireren, waar circulaire economie (economisch systeem waarin bedrijven grondstoffen niet uitputten en waarbij ze reststoffen opnieuw gebruiken) een plaats en gezicht verwerft en kleinschalige productie ruimte krijgt in de stad, met het oog op duurzame ontwikkelingen.
“Met dit project willen we een leegstaande strategische locatie omvormen tot een bruisende plek. Bovendien vormt dit ook mogelijkheden om meer bedrijvigheid in het stadscentrum te realiseren. Door de ligging in de binnenstad van Mechelen op een steenworp van het winkelcentrum heeft de site heel wat potentieel voor creatieve stedelijke en economische ontwikkeling en biedt het heel wat jobopportuniteiten, ook bij laaggeschoolden”, klinkt het bij schepen van Economie en Stadsvernieuwing, Greet Geypen.
“De stad Mechelen engageert zich mee in dit project. Het is de gezamenlijke ambitie om samen met een aantal partners in het hartje van Mechelen een stadslabo uit te bouwen waar gewerkt wordt rond afvalpreventie, deeleconomie en hergebruik”, aldus Marina De Bie, schepen van Milieu. ”Het klimaat staat onder druk, grondstoffen worden schaarser en duurder. We moeten dus met z’n allen nog feller inzetten op circulariteit. Stad Mechelen wil hierin een voortrekkersrol opnemen”.
Bodemsanering
De wasserij stopte haar activiteiten in de jaren 90 en ging enkele jaren later failliet. Door de bodemverontreiniging slaagde de curator er niet in om het pand te verkopen. De saneringskost was immers veel hoger dan de waarde van het pand. Om die reden heeft de OVAM het pand in 2015 gekocht voor 1 symbolische euro. Zodoende kon de curator het faillissement afsluiten.
De sanering zelf werd in 2012 opgestart. De voorbije vijf jaar werden tientallen tonnen chemicaliën aan de bodem onttrokken. De saneringskost werd destijds geraamd op
€ 1.900.000. Uiteindelijk wordt verwacht dat de kosten nog hoger zullen oplopen om tot een afdoende oplossing van de problemen te komen. Vermits de overheid veel geld investeert in de sanering van het terrein, is de OVAM van mening dat het pand een maatschappelijke meerwaarde moet realiseren.
Hoge ambities
Eind 2017 werd een projectregisseur aangesteld. Deze ondersteunt de OVAM en haar partners bij het waarmaken van de hoge ambities voor de Potterij.
“De Potterij wordt een ontmoetingsplaats voor jonge, innovatieve ondernemers met een eigenzinnige kijk op circulaire economie. We beogen enerzijds een plek voor innovatie en vernieuwing op vlak van circulair denken en ondernemen, maar ook een verbindende, sociale poot om de relevantie van de circulaire economie naar de burger te vertalen. Ook andere thema’s zoals ecologie, stadslandbouw, onderwijs, buurt, cultuur en kennisontwikkeling kunnen hier een plek krijgen. Bovendien zal het pand dienen als uitvalsbasis voor sommige activiteiten van de OVAM”, aldus Henny De Baets, administrateur-generaal van de OVAM.
Verbindend stadsbalkon
Een herbestemming van de Potterij zelf biedt 800 m² aan flexibele open ruimte en kan de spil vormen van het stadslabo. Aanpalende infrastructuur van een leegstaand kantoorgebouw met drie verdiepingen biedt de kans om de schaal van het labo reeds op relatief korte termijn te vergroten tot meer dan 4 000 m², zodat meer diversiteit aan ruimtes en programma kan worden voorzien: een kantoorgebouw en -atelier en H30 als artistieke werkplek. Deze ruimtes worden op termijn verbonden door een stadsbalkon.
“Het stadsbalkon dat als verbinding wordt voorzien tussen deze drie plekken kan een leuke plek worden in de binnenstad. De ontwikkeling van een circulair stadslabo sluit aan bij de doelstelling van de stad om in te zetten op ondernemerschap en circulaire economie en kan uitgroeien tot een voorbeeldproject voor andere steden”, aldus Greet Geypen.
Circulair stadslabo
Door de vastgoedmakelaar die instaat voor de verkoop van het kantoorgebouw wordt een koper of een groep kopers gezocht die maximaal kan profiteren van de dynamiek in en rondom de Potterij. Het doel daarbij is om de ambities van de OVAM en de stad m.b.t. de Potterij en de kansen die het circulair stadslabo biedt, maximaal in te zetten als potentiële meerwaarde en hefboom bij verkoop.
Voor het circulair stadslabo wordt een organisatie op maat (vastgoedvennootschap, coöperatie, vzw, …) opgezet die, samen met de partners, de cluster van ruimtes beheert, exploiteert en de missie bewaakt. Om de ontwikkeling en de verkoop te faciliteren werd met steun van Vlaanderen Circulair een digitaal platform opgezet: potterij.be.
Dit platform biedt personen, ondernemingen en organisaties binnen de creatieve of circulaire sector, die op zoek zijn naar een inspirerende plek in het Mechelse via voorliggend platform de kans om zich kandidaat te stellen om één of meerdere ruimtes van het stadslabo te bezetten, te gebruiken of erin te investeren.
Op basis van een actieve campagne worden de komende maanden geïnteresseerde gebruikers, investeerders en exploitanten samengebracht. Het doel is om eind 2019 een coalitie samen te stellen die bereid is het kantoorgebouw aan te kopen en te renoveren, investeringen te dragen in de Potterij en de aanpalende terreinen en het circulair stadslabo te beheren en exploiteren. In samenspraak met de partners worden vervolgens een haalbaar samenwerkingsmodel en een beheersorganisatie opgezet. Deze organisatie sluit de zakelijke overeenkomsten met de grondeigenaars.
De Potterij zoekt via dit platform ook actief bouwpartners en -systemen die klaar zijn voor de economie van morgen en inzetten op circulariteit & demonteerbaarheid.
“Het circulair stadslabo biedt plaats aan tal van geëngageerde ondernemers binnen de werkplekken en ateliers en ambieert circulariteit een gezicht te geven binnen Mechelen. Door op dezelfde locatie actief te zijn, kunnen ze niet alleen van elkaar leren, maar kan de Potterij als geheel uitgroeien tot een motor voor de circulaire economie in Mechelen”, zegt Marina De Bie.
Tijdelijke ingebruikname
Omdat de sanering van de bodem de herontwikkeling van het terrein nog enige jaren onmogelijk maakt, wenst de OVAM de toegankelijke delen van het gebouw tijdelijk ter beschikking te stellen.
Via de stad Mechelen kwam de OVAM in contact met de Klusbib en Ko-Lab, twee lokale organisaties die dringend op zoek waren naar huisvesting. Omdat beide organisaties mooi passen in de circulaire ambities die de OVAM voor de Potterij voor ogen heeft, mochten zij reeds een deel van het pand in gebruik nemen. Intussen hebben ook Straathoekwerk Mechelen en de vzw de Notenboom zich tijdelijk gevestigd in de Potterij.
In het gebouw is ook een grote ruimte beschikbaar voor workshops of ontmoetingen met de buurtbewoners. Een groot deel van het pand kan nog ingevuld worden door andere gebruikers.
In samenspraak met de vzw MEST zal vanaf deze maand het aanpalende kantoorgebouw tijdelijk in gebruik genomen worden. “Met MEST zijn wij continu op zoek naar opportuniteiten om startende ondernemers een onderkomen te geven in Mechelen. Dit project past dan ook helemaal in onze filosofie. We willen graag meehelpen om dit leegstaand gebouw opnieuw tot leven te brengen, zodat het een duurzame toekomst krijgt, waar plaats is voor creatieve en innovatieve Mechelse ondernemers”, aldus Toon Diependaele, voorzitter van MEST.
Intussen wordt er ook gewerkt aan een langetermijnvisie voor de definitieve herontwikkeling van de site als labo voor circulaire economie. In co-creatie met geïnteresseerde producenten van circulaire en demonteerbare bouwsystemen, toekomstige gebruikers met het juiste profiel en geïnteresseerde buurtbewoners zal wordt de site en samenwerking vormgegeven worden zowel op ruimtelijk, organisatorisch als financieel vlak. Bovendien wordt de site een Europees voorbeeld op vlak van het circulair aankopen van de bouwoplossingen en de inrichting waardoor er ook steun is voorzien vanuit ‘ProCirc’, een project binnen Interreg North Sea Region.
Ben je actief in de circulaire economie? Stel je dan kandidaat als gebruiker en/of investeerder voor het circulair stadslabo via potterij.be of info@potterij.be”