Rondom de Onze-Lieve-Vrouw-over-de-Dijlekerk staan de zeven afbeeldingen die de smarten (pijnen) van Maria verbeelden. Deze worden ook wel staties genoemd. Vanaf juni bekeken twee restauratrices grondig de materialen en de schade van alle staties. Nu worden de gekozen restauratietechnieken uitgetest op één ervan. Aan de hand van alle verzamelde informatie wordt een bestek opgemaakt zodat op termijn ook de andere staties kunnen worden aangepakt.
“De gevels en daken van de Onze-Lieve-Vrouw-over-de-Dijlekerk werden vanaf 2004 in twee fasen op zachte wijze gerestaureerd in opdracht van de stad Mechelen. Op korte termijn zal de stad de 7 kleine kapelletjes die aanleunen tegen de kerk, laten restaureren”, zegt Koen Anciaux. Daarom worden nu alle staties onderzocht en zal er één in proefrestauratie gaan. “We moeten onze historische gebouwen blijven onderhouden om verloedering tegen te gaan,” voegt de schepen eraan toe.
De Onze-Lieve-Vrouw-over-de-Dijlekerk is de tweede grootste in Mechelen. Het exterieur van de kerk heeft veel moeten doorstaan. Felle stormen, noodlottig onweer, de inslag van brandbommen in de Tweede Wereldoorlog en brand hebben doorheen de tijd de dakbedekking en de kapconstructie verloren doen gaan. En toch hebben de natuurstenen gevels veel van hun oorspronkelijk materiaal behouden.
Testen en toepassen
De kapelletjes zijn vervuild, vertonen barsten en er ontbreken op verschillende plaatsen belangrijke onderdelen. Omdat er zo veel verschillende materialen aanwezig zijn en al evenveel schadepatronen, heeft de stad het onderzoeksbureau IPARC ism Noortje Cools aangesteld.
De onderzoekers zullen eerst alle materialen en schade in kaart brengen en vervolgens op één statie grondige testen uitvoeren om na te gaan hoe er best kan worden gereinigd, hoe de materialen kunnen worden gefixeerd en verstevigd.
Het resultaat van al deze testen wordt geëvalueerd en in de loop van de komende weken zullen alle gekozen handelingen worden uitgevoerd op één van de zeven staties. Alle gegevens worden samen verwerkt tot een restauratieverslag en een technische beschrijving. Aan de hand hiervan wordt een bestek gemaakt voor de andere zes staties. De restauratie daarvan volgt op termijn. “Ons waardevolle erfgoed zal op de best mogelijke manier worden hersteld, daarom zijn de restauratietesten van groot belang”, zegt de schepen van Monumenten.
Het onderzoek en de proefrestauratie lopen van juni tot oktober 2019. De totale kostprijs bedraagt € 50.761,92. Hiervoor voorziet de Vlaamse Overheid een erfgoedpremie voor onderzoek van € 20.000.
Zeven Weeën of Zeven Smarten van Maria
In de eerste helft van de 17de eeuw ontstond er een gebeeldhouwde bidweg voor Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën in de omgeving van de Onze-Lieve-Vrouw-over-de-Dijlekerk. Zes van de zeven staties bevonden zich in de straten rondom.
De zevende statie was een schilderij dat zich in de kerk zelf bevond. Rond 1865 werden de zes staties uit de omringende straten verplaatst naar de buitenmuren van de kerk en in 1867 aangevuld met een statie die de graflegging van Christus verbeeldt.
De zeven staties verbeelden de zeven smarten van Maria. Het leed dat Maria als moeder van Jezus heeft geleden omdat ze het lijden en sterven van Jezus van dichtbij meemaakt. Zij was getuige van de vernedering, de marteling en de dood van haar eigen Zoon.
Loop zeker ook eens binnen in de kerk
Hier valt immers De wonderbare visvangst van Peter Paul Rubens uit 1618 te bewonderen. In de eerste, noordelijke travee van de kerk staat bovendien een zeventiende-eeuws beeld van Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën van de hand van Antoon Faydherbe. In de negentiende eeuw werd voor dit beeld een mantel vervaardigd met zeven geborduurde medaillons die de Zeven Smarten van Maria weergeven.
Een groot deel van de binneninrichting werd in de as gelegd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het bevreemdende verschil tussen de grote ruimte en de beperkte aankleding, maakt de kerk zo bijzonder. De bezoeker stapt een wereld binnen waar de kleurrijke motieven van de glasramen naar ontwerp van Jan Lauwers de ruimte vullen met een steeds veranderend lichtspel.
De Onze-Lieve-Vrouw-over-de-Dijlekerk is elke dag, behalve woensdag, geopend van 13u tot 17u.
Foto: Pascal Van Acker