De interieurrestauratie van de Sint-Katelijnekerk kadert in de meerjarige subsidiëringsovereenkomst voor de verdere restauratie van het ensemble van de historische kerken in de Mechelse binnenstad. Van september 2016 tot nu werd het interieur van de kerk gerestaureerd en de brand- en inbraakdetectie vernieuwd. Vandaag volgt de officiële inhuldiging van de gotische kerk.
“Op amper een paar jaar tijd hebben we in Mechelen een huzarenstuk verricht. We hebben zowel de Sint-Pieter en Paulkerk, de Hanswijkbasiliek en de Sint-Janskerk gerestaureerd. Ook de buitenrestauratie van de Begijnhofkerk is achter de rug en de interieurrestauratie loopt nog volop. Nu ook de werkzaamheden aan de Sint-Katelijnekerk achter de rug zijn, is Mechelen vijf toeristische troeven rijker. We mogen trots zijn op onze kerken in de binnenstad, de grootste concentratie van beschermde kerken in heel Vlaanderen”, klinkt het bij Greet Geypen, schepen van Monumentenzorg.
De gotische Sint-Katelijnekerk werd in de 14de eeuw gebouwd en in de eerste helft van de 15de eeuw aanzienlijk uitgebreid. De Sint-Katelijnekerk heeft in het verleden al meerdere grotere ingrepen ondergaan.
Meest diverse kerk
“De Sint-Katelijnekerk is één van de meeste diverse van alle historische kerken in de Mechelse binnenstad. Ze vormt een staalkaart van stijlen door de eeuwen heen: gotische gepolychromeerde balken, afwerkingen in de Sint-Jozefskapel die nog verwijzen naar de renaissance, meesterlijk houten beeldhouwwerk uit de barok, een altaar van Lucas Faydherbe met de erop aansluitende schaduwschildering, een klassiek geïnspireerd koorgestoelte, …”, licht Greet Geypen toe.
In de 18de eeuw werd de kerk voorzien van een rijke aankleding. Aan het einde van de 19de eeuw wou men de kerk in haar oude gotische sfeer herstellen. Er werd toen resoluut gekozen om de 18de-eeuwse gewelven en het barokke hoofdaltaar te laten wijken voor een interpretatie van de gotiek van weleer.
Bij de huidige interieurrestauratie was het onmogelijk om terug te gaan naar de oudste fase uit de 15de eeuw of naar de fase uit de 18de eeuw, aangezien er door de tijd immers meerdere onomkeerbare aanpassingen werden doorgevoerd.
“De best te verantwoorden restauratieoptie was om de gegroeide toestand te respecteren en om het waardevol meubilair en de objecten uit de 19de eeuw te integreren in één totaalbeeld. Er werd gestreefd naar een homogeen uitzicht. Hierdoor werden zowel de gotisch geïnspireerde houten gewelf, als de 17de- en 18de-eeuwse aankleding geherwaardeerd”, aldus Greet Geypen.
Twee loten
De interieurrestauratie van de Sint-Katelijnekerk werd in twee loten ingedeeld. Lot 1 werd uitgevoerd door de tijdelijke vereniging Denys – De Witte uit Wondelgem en omvatte het interieur. In het takenpakket zaten o.a. de restauratie van de natuursteen; het herstel van de bepleistering; het schilderen van het geheel; het reinigen van de houten gewelven; het conserveren van de grafzerken; de restauratie van glas-in-lood; voorzien van voorzetbeglazing ter bescherming van het glas werk van het hoogkoor; restauratie van de sacristie; hoogdringende werken aan het koorgestoelte en de biechtstoel Sint Antoniuskapel; …
De muren en gewelven kregen een zandsteenachtige kleur, die aansluit bij de natuursteen. Het gotisch geïnspireerde gewelf en het waardevolle beeldsnijwerk en de schilderijen komen hierdoor meer tot hun recht.
Alle 65 inscriptiestenen en/of grafzerken in de kerkvloer werden gestoomd. Letters en lacunes werden ingevuld met kunststof, grote ontbrekende stukken met marmer. Ze vormen een belangrijke meerwaarde voor het kerkinterieur en maken het verleden van de kerk zichtbaar. Lot 2 betrof de brand- en inbraakbeveiliging en werd tot een goed einde gebracht door de firma Ardovlam.
De kostprijs van de hele restauratieoperatie bedraagt € 2 068 458. De stad kreeg een restauratiepremie van € 1 566 717 en staat zelf in voor de overige € 501 741.
Restauratiedossier voor imposant orgel
De stad wil in de nabije toekomst, de geschiedenis van de Sint-Katelijnekerk ook hoorbaar maken. Voor het indrukwekkende Van Peteghem-orgel werd eind 2014 een restauratiedossier opgesteld, dat inmiddels ontvankelijk werd verklaard. Van Peteghem was de belangrijkste orgelbouwersfamilie uit de 18de eeuw. Zeker wat kwaliteit betreft, zijn er geen gelijken uit die periode.
“Het is onze taak om in te staan voor het goed onderhoud van ons collectief erfgoed. Niet alleen om ons historisch patrimonium te bewaren, maar ook voor het verhogen van de beeld- en levenskwaliteit van onze inwoners. Het is een maatschappelijke opdracht, een erfenis die wij in goede staat moeten doorgeven aan een volgende generatie”, klinkt het bij Greet Geypen.
Aan de huidige interieurrestauratie gingen belangrijke onderzoeken vooraf en de vrijwilligers van het Hof van Busleyden registreerden alle (kunst)objecten van de kerk. Architecten Beeck & Hermans werden aangesteld als projectarchitect.
De Sint-Katelijnekerk is een 15de-eeuwse, gotische parochiekerk aan de Sint-Katelijnestraat in Mechelen, tussen het Groot en het Klein Begijnhof. Historisch gezien werd de kerk gebouwd in een armere wijk van Mechelen. De kerk werd in 1938 beschermd als monument.
foto: © Monumentenzorg Mechelen