Na de buitenrestauratie in de periode 2008 – 2011, werd er sinds augustus 2016 werk gemaakt van het interieur van de Sint-Janskerk. De interieurwerken zijn inmiddels achter de rug. De Sint-Janskerk heeft een grote erfgoedwaarde. Eén van de kenmerken van deze in oorsprong gotische kerk, is het rijkelijk interieur en de kunstobjecten die het herbergt. Een absoluut topstuk is het drieluik “de aanbidding der wijzen” dat de grootmeester Pieter Paul Rubens voor de kerk realiseerde. Naast deze triptiek zijn er ook andere pareltjes te bezichtigen in het pas gerestaureerde interieur.
“Aan de buitenzijde oogt de kerk vrij sober, het interieur is des te rijker en omvat een grote schat aan religieuze kunst. Veel van die kunstwerken zijn van Mechelse makelij en getuigen van het talent dat in deze stad aanwezig was”, aldus schepen van Monumentenzorg Greet Geypen.
Na de restauraties van de Sint-Pieter en Paulkerk en de Hanswijkbasiliek in het kader van de meerjarige subsidiëringsovereenkomst, is de Sint-Janskerk de derde Mechelse kerk in rij, die voltooid is.
“Mechelen heeft vele troeven, maar als Vlaamse kunststad biedt het historisch patrimonium vanzelfsprekend een bijzondere surplus. Deze investeringen zijn dan ook nodig om onze waardevolle gebouwen voor de toekomst te beschermen. Dit komt bovendien de uitstraling van onze cultuurhistorische stad alleen maar ten goede”, aldus Bart Somers.
Twee restauratieluiken
Het totaalproject bestond uit twee luiken. De interieurrestauratie (luik 1) werd uitgevoerd door Renotec. Ardovlam stond in voor vernieuwing van de inbraak- en branddetectie (luik 2). Elfi Hermans van architecten Beeck & Hermans bvba is de projectarchitect voor de volledige restauratie van de kerk en de opmaak van het beheersplan.
De kerk was vele malen het onderwerp van aanpassingen, vergrotingen en herinrichtingen tot aan het eind van de 18de eeuw een meer dan indrukwekkend eindresultaat werd bereikt onder de impuls van de Oratoren. De kerk was toen een helder wit en de uitzonderlijke waarde van het hoogaltaar, de schilderijen, de kerkmeesterbanken, de preekstoel en het indrukwekkende orgelbuffet kwam maximaal tot zijn recht. Er werd gekozen om dit totaalconcept opnieuw na te streven.
“De focus van de huidige restauratie lag maximaal op het interieur. In een eerste fase werden sacramentskapel, sacristie, hoogkoor en viering gerestaureerd. De tweede restauratiefase omvatte de hoofd- en zijbeuken en het inkomgedeelte. Om de zone van de eerste en tweede fase van elkaar af te scheiden, werd er een stofwand geplaatst. Daardoor konden we de kerk sinds begin april 2018 deels terug openstellen”, zegt Greet Geypen.
Tijdens de huidige restauratie werden er nog enkele bijkomende werken voorzien aan
het exterieur: de houten draagconstructie en de onderste zone van de vieringtoren werden vervangen. Na ontmanteling door een kraan; werd de restauratie van deze toren naast de kerk op de begane grond uitgevoerd. Deze werken waren nodig om het interieur van schade te behoeden vanwege insijpelend vocht en aantasting door insecten.
Ook restauratie voor verschillende schilderijen
De schilderijen die zich in het hoofdaltaar (triptiek van Pieter Paul Rubens) en het sacramentsaltaar (schilderijen van Willem Jacob Herreyns) bevinden, bleven ter plekke tijdens de interieurrestauratiewerken. Beide altaren werden omkast en hierdoor beschermd tegen mogelijke schade. In deze ‘kasten’ werd het klimaat voortdurend geregistreerd.
Een uitzonderlijk schilderij met een voorstelling van de doop van Christus door Sint-Jan-Baptist, gerealiseerd door Egidius Jozef Smeyers, werd grondig gerestaureerd en teruggehangen op de plek waar de hoofbeuk en de dwarsbeuken elkaar kruisen. Ook twee andere, kleinere werkjes zijn meer dan waarschijnlijk van zijn hand. Deze schilderijen werden gerestaureerd in het atelier van Johan Van den Eede.
Ook de sacramentskapel, de sacristie, het hoogkoor en de viering werd gerestaureerd. De kostprijs van de hele operatie bedraagt € 2 683 096. De Vlaamse overheid subsidieert het project voor € 2 155 000, de stad staat in voor € 528 096.
Eredienst blijft hoofdfunctie
De Mechelse Sint-Janskerk zal in de toekomst nog meer uitgespeeld worden als toeristische trekpleister. Bezoekers met een smartphone of tablet kunnen de Sint-Janskerk ook op een interactieve wijze ontdekken. Via een handige app ontvangen ze tijdens hun bezoek informatie over de kunstwerken.
Misvieringen zullen er blijven plaatsvinden maar stad, bisdom en kerkfabriek hebben een akkoord om de gotische kerk zo veel mogelijk te ontsluiten voor kunstliefhebbers.
De Sint-Jan-Baptist- en Sint-Jan-Evangelistkerk opgenomen als een belangrijk item in de Bourgondische stadswandeling Mechelen die vanaf 1 mei 2018 plaatsvindt.
“De hoofdfunctie blijft de eredienst. Maar we kunnen dit prachtig kerkgebouw ook gebruiken voor andere doeleinden waarmee we een breder publiek aanspreken en nog meer toeristen bereiken. De stad is opnieuw een parel rijker”, besluit de burgemeester.
archieffoto: onroerenderfgoed.be