Historisch gelui
“Nu vrijdag om 13.00 uur zullen de 2 luidklokken voor het eerst terug te horen zijn. We zijn blij dat er een goede technische oplossing gevonden is voor het probleem dat zich stelde”, zegt Greet Geypen, schepen van monumentenzorg.
Het geluid van de Sint-Romboutstoren, die erkend is als Unesco werelderfgoed, bestaat uit 6 historische klokken met klinkende namen als Salvator, Karel, Rumoldus, Sint-Jan-Berchmans, Magdalena en Libertus. Karel en Magdalena zijn de oudste luidklokken (1696). Sint-Jan-Berchmans is de jongste (1947) en is ook gekend als de bevrijdingsklok. Omstreeks 1978-1979 werd boven de klokkenstoel een betonnen constructie gerealiseerd, waardoor de oude klokken opgesloten zitten in de klokkenkamer en ze niet meer in of uit de toren kunnen voor eventueel herstel.
Automatisch luidsysteem
Historisch werden de luidklokken in gang getrapt met een soort van pedaalschommel. Vanaf het begin van de 20e eeuw werden de klokken gefaseerd voorzien van elektrische aandrijving: Salvator als eerste in 1915, vervolgens Karel, Rumoldus en Maria (de voorganger van Sint-Jan-Berchmans) in 1932, en tenslotte de 2 kleinere klokken Magdalena en Libertus in 2011. Elke klok werd hiertoe uitgerust met een elektromotor en een luidwiel met ketting.
Ondanks renovaties van de elektrische besturing in 1985 en 2011, werkte het automatische systeem enkel naar behoren voor de klok Sint-Jan-Berchmans. De andere grote klokken moesten nog steeds manueel mee op gang worden geduwd. In 2014 vonden op de koop toe 2 technische incidenten plaats, gelukkig zonder schade aan de klokken, waarna beslist werd om de installatie buiten gebruik te laten uit voorzorg. Enkel bij heel belangrijke gelegenheden wordt er nog geluid onder deskundig toezicht van de torenwachter. Een deel van de problematiek is de ingewikkelde situatie waarbij de luidklokken ook verbonden zijn met de oude beiaard. Bij gebruik als luidklok is het essentieel dat de klokken losgekoppeld worden van de beiaard om ze vrij te laten bewegen.
Nieuw luidsysteem
Vooraleer de klokken opnieuw automatisch te kunnen laten luiden, moest er dus een doelmatig en ‘slim’ besturingssysteem komen, met de nodige ingebouwde veiligheden om nieuwe incidenten maximaal te voorkomen. Voor de aandrijving van de klokken wordt in de nieuwe situatie geopteerd voor een lineair luidsysteem. Met een lineaire motor (op basis van gecontroleerd magnetisme) is er geen ketting, motortandwiel en luidwiel meer nodig. Dit betekent minder slijtage, de klok kan vrijer zwieren zonder weerstand van ketting en rotor, waardoor er minder hinderlijke geluiden ontstaan bij het luiden. Omdat er geen luidwielen meer nodig zijn, ontstaat een transparanter beeld dat dichter aanleunt bij het historische beeld van de klokkenstoel.
De nieuwe installatie is voorzien om op termijn de 6 klokken aan te sturen. In de huidige eerste fase worden reeds de klokken Sint-Jan-Berchmans en Libertus aangestuurd.
Daarnaast werd de klepel van Libertus vervangen. De oude klepel was in de loop der tijd uit vorm geraakt en vormde een risico voor de klok zelf. De historische klepel blijft in de toren bewaard.
“Onze UNESCO-erkende klokken- en beiaardcultuur zijn wereldberoemd en een belangrijke toeristische attractie voor onze stad. Mechelaars identificeren zich met hun Toren. Daarom restaureerden we de luidklokken. Volgende maand is de automatische speeltrommel aan de beurt, die ons elk kwartier een deuntje brengt. Dit is een investering in de toekomst van onze eeuwenoude cultuur”, zegt schepen van Cultuur en Toerisme Björn Siffer.
De stad investeert ongeveer 21 700 euro (inclusief BTW) in de nieuwe installatie. De firma Clock-o-matic uit Holsbeek voerde de werken uit.
Vrijdag om 13.00 uur zal de nieuwe installatie een eerste keer in werking gesteld worden.