Het is de eerste keer dat een depot in België gebruik maakt van kalkhennepbeton.
Na het plaatsen van de staalstructuur deze zomer, breekt er een nieuwe fase aan in de realisatie van Depot Rato. In dit regionale erfgoeddepot, dat een plaats krijgt in de voormalige Rateau-fabrieken in Mechelen, zullen vanaf vandaag geprefabriceerde kalkhennepwanden geplaatst worden. Deze worden gemonteerd rond de stalen skeletstructuur om zo een box-in-box-systeem te creëren.
Over (kalk)hennep
Kalkhennep is een natuurlijk mengsel dat nog maar sinds een tiental jaar wordt gebruikt als bouwmateriaal, maar het onderdeel hennep wordt wel al eeuwen benut. Chinezen gebruikten het voor het eerst 8500 jaar geleden. Met de vezels produceert men o.a. textiel, touw en papier; de granen verwerkt men tot voeding en olie. Hennep wordt vaak geassocieerd met de drug cannabis, waar het ook aan verwant is. Alleen bevat hennep minder dan 0,3 % THC, de actieve stof van de drug, waardoor hennep niet als dusdanig gebruikt kan worden. Tot enkele jaren geleden werd de kern van hennep gezien als een overschot waar men maar weinig mee kon doen. Maar in 2004 herontdekte men dat de hennepstengels ook gebruikt kunnen worden als bouwmateriaal. In Noord-Europa gebruikte men het materiaal wel al decennia lang als isolatie.
Waarom kalkhennep?
Door hennepvezels te combineren met hydraatkalk, mineralen en water, bekom je een natuurlijk mengsel dat kan dienen als bouwmateriaal. Die kalkhennep kan in combinatie met een draagstructuur gebruikt worden om muren, vloeren en daken te bouwen of wanden van bestaande gebouwen te isoleren. Het is een zeer licht materiaal, wel vijf tot tien keer lichter dan beton.
Bouwen met kalkhennep is een zeer milieubewuste bouwmethode. Kalkhennep:
• … heeft een buitengewoon goede CO2-balans: er zit meer CO2 vast in de hennepplant dan er uitgestoten wordt tijdens de teelt en het bouwproces. Hydraatkalk neemt voortdurend CO2 op en zuivert zo het binnenklimaat van het gebouw.
• … is vochtregulerend: overtollig vocht in de ruimte wordt door het materiaal opgenomen.
• … bestaat voor 100 % uit natuurlijke grondstoffen
• … bevat alle energetische eigenschappen van een duurzame woning
“Met dit innovatieve bouwmateriaal creëren we in Depot Rato een zeer constant en kwaliteitsvol binnenklimaat met een minimale nood aan bijkomende verwarming en verluchting. De boxen zullen dus erg energiezuinig zijn. Kalkhennep was voor ons het ideale bouwmateriaal om een depot uit te bouwen waar we onze erfgoedcollecties, die nu nog verspreid liggen over dertien locaties, centraal kunnen bewaren”, zegt schepen van Cultuur (Groen) Björn Siffer.
“Daarenboven is kalkhennep CO2-negatief”, zegt schepen van Duurzaamheid en Klimaat Marina De Bie (Groen). “Industriële hennepvezel (CO2-negatief in teelt en productie) wordt gecombineerd met kalk die tijdens het verhardingsproces en verdere levensduur CO2 blijft opnemen. Met dit materiaal maken we niet alleen een van onze gebouwen duurzamer, we gebruiken ook een materiaal dat allicht niet veel Mechelaars kennen. Op die manier geven we niet alleen het goede voorbeeld, maar sensibiliseren we ook de Mechelaar. Dit zijn twee belangrijke elementen binnen de campagne Mechelen Klimaatneutraal.”
Mechelen als pionier
Hoewel het gebruik van kalkhennep in Vlaanderen weinig bekend is, werd het eerder al succesvol toegepast door het Science Museum London in Wroughton (Wiltshire, Verenigd Koninkrijk) in hun Hempcrete Museum Store. De dienst Musea & Erfgoed van stad Mechelen bracht een werkbezoek aan dit depot en deed samen met het departement Burgerlijke Bouwkunde van de KU Leuven een onderzoek naar de toepasbaarheid in Depot Rato. Vanaf 18 november worden de geprefabiceerde kalkhennepwanden in het depot geplaatst. “Met de toepassing van klimaatneutraal, vochtregulerend en isolerend kalkhennep zijn we uniek in Vlaanderen”, stelt schepen Siffer nog.
Timing
• Begin mei 2017 wordt de eerste loods van het depot met de kalkhennepboxen in gebruik genomen. Tegen dan is de volledige collectie van Musea & Erfgoed verhuisd, gevolgd door de collecties van de dienst Archeologie en deelcollecties van het Stadsarchief. Ook de dienst Archeologie zal in Depot Rato worden gehuisvest.
• Begin augustus tot eind 2017 zal de tweede loods uitgebouwd worden.
• Begin 2018 volgt de buitenaanleg van het privaat stadsdomein.
• In 2018 zal Depot Rato openen. Ook voor het brede publiek wordt Depot Rato aantrekkelijk: men zal delen van de collecties kunnen raadplegen en rondleidingen achter de schermen kunnen volgen (op aanvraag). Een ‘kijkdepot’ en tijdelijke tentoonstelling geven het publiek de kans om kennis te maken met collecties die normaal niet worden tentoongesteld.
• Vanaf 2018 zal het depot ook collecties uit de regio kunnen herbergen. Niet alleen krijgen collecties een fysieke opslagplaats, maar ook ondersteuning in het beheer ervan en de mogelijkheid om gebruik te maken van de aanwezige apparatuur om die collecties te behandelen. Collecties zullen wel moeten voldoen aan de voorwaarden die worden opgenomen in het reglement van het depot.
Het totale kostenplaatje van het hele depotproject bedraagt 3 086 000 euro incl. btw. Het ontwerp is van de hand van Tecro & Krea, de uitvoering van fase 1A gebeurd door THV Roobaert – Vanderstraeten, fase 1B door Bouwbedrijf Van Poppel met de firma Hemp in a Box als onderaannemer. Meer info: www.musemechelen.be
Foto: Stad Mechelen