Het Koorboek van Margaretha van Oostenrijk dateert van het begin van de 16de eeuw en werd vervaardigd in het atelier van Petrus Alamire, gevestigd in Mechelen. Het bevat zeven missen van Mathias Pipelare en Pierre de la Rue, grootmeesters van de Vlaamse polyfonie. Het koorboek bevat ook 11 miniaturen die van de hand zijn van of uit de omgeving van Gerard Horenbout komen, de miniaturist voor Margaretha van Oostenrijk van 1515 tot na 1521. Wie de exacte opdrachtgever was, is niet duidelijk. Volgens sommigen was het Margareta van Oostenrijk, anderen beweren dat het Maximiliaan van Oostenrijk of aartshertog (later keizer) Karel was.
Het omvangrijke Koorboek is 65 cm hoog en 44 cm breed. Het bestaat uit perkament, leer, hout en koper. In 2007 werd het erkend als Vlaams topstuk en in 2009 gedigitaliseerd door de Alamire Foundation. Na de expo in de Antwerpse kathedraal zal het kostbare handschrift terugkeren naar de veilige bewaring van het Stadsarchief Mechelen, waar het al bijna twee eeuwen wordt bewaard.
“Het Mechels koorboek is een absoluut topstuk. We lenen het graag uit voor deze prestigieuze tentoonstelling, want het belang van de Vlaamse polyfonie kan niet onderschat worden”, stelt Björn Siffer, schepen van Cultuur (Groen).
Onderdeel propagandamachine
Perkamenten handschriften deden dienst als vorstelijke relatiegeschenken van het Habsburgse hof. Het Koorboek van Margareta van Oostenrijk werd echter om onbekende redenen nooit als cadeau gegeven. Het bleef tot 1860 wellicht in het paleis van Margaretha van Oostenrijk in Mechelen. Pas vanaf 1990 reisde het langs enkele grote tentoonstellingen in binnen- en buitenland. Het Koorboek werd voor het laatst tentoongesteld eind 2005 tijdens de tentoonstelling ‘Dames met Klasse’ in Lamot.
In tegenstelling tot klassieke religieuze handschriften bevatten enkele uitzonderlijke werken als het Mechels Koorboek een tweede politiek-ideologische boodschap. Op die manier maakte het koorboek deel uit van de culturele propagandamachine van de Bourgondisch-Habsburgse dynastie, die toen heerste over de Nederlanden.
Petrus Alamire – Laus Polyphoniae
Als volledig bewaard Alamirehandschrift is het geen toeval dat het Koorboek een plek krijgt in de expo over Petrus Alamire. Het wordt samen met andere muziekhandschriften uit Alamires atelier visueel én auditief tentoongesteld. Parallel met de opening van de tentoonstelling start de 22ste editie van Laus Polyphoniae, het oude muziekfestival van AMUZ. Van 19 t.e.m. 30 augustus zijn er wandelingen, lunch- en avondconcerten, nocturnes, workshops en open lecture-performances. Het Belgisch zangerscollectief Aequalis & Marco Mencoboni zullen tijdens het festival delen uit het Mechels Koorboek zingen zoals 500 jaar geleden.
Muziekkopiist en zakenman Petrus Imhoff, alias Petrus Alamire (1470-1536), werd geboren uit een bekende koopmansfamilie in Neurenberg, waar hij ook zijn muzikale opleiding kreeg. Hij onderhield persoonlijke contacten met verschillende Europese hoven, machtige handelaars en bankiers. Op die manier geraakten zijn muziekhandschriften verspreid over heel Europa.
Kortingsbon voor Mechelaars
Mechelaars die de expo over Petrus Alamire bezoeken, krijgen – op vertoon van hun identiteitskaart – van AMUZ een kortingsbon voor een van hun seizoensconcerten (oktober-april).
Foto: Stad Mechelen