Het is meteen ook een doorgedreven, positieve hervorming van GAS en NERO. De voorbije maanden hebben verschillende belangengroepen intensief samengewerkt aan een consensustekst. Met dit nieuwe reglement wil Mechelen de stad zijn die GAS het minst vaak en het meest verantwoord gebruikt.
De nieuwe aanpak houdt maximaal rekening met kritieken die in het verleden geformuleerd zijn, zonder de mogelijkheid te verliezen om actief te werken aan de leefbaarheid van de stad. Er komen geen GAS-boetes voor minderjarigen, de ABP is uitgesproken kind- en jeugdvriendelijk, er is maar een beperkte lijst mogelijke overtredingen, en waar overlast voor interpretatie vatbaar is zal er systematisch gewerkt worden met een voorafgaande formele waarschuwing. Die formele waarschuwing is uniek in Vlaanderen.
Een jaar werken aan een nieuwe aanpak
In het bestuursakkoord (art. 126) engageerden de coalitiepartners van de Mechelse meerderheid zich om het systeem van de GAS-boete bij te sturen.
De gemeenteraad van 26 februari 2013 heeft ingestemd met de oprichting van een ad hoc werkgroep met een vertegenwoordiging van alle partijen. Deze werkgroep kwam bijeen op 12 maart, 10 april, 22 mei, 20 juni, 10 september en 29 oktober. Op die werkgroep werden zowel de sanctionerend ambtenaar, de politie, de kinderrechtencommissaris Bruno Vanobbergen, vertegenwoordigers van de jeugdraad, een afvaardiging van de Facebookgroep “voor een humaner optreden van politie Mechelen” gehoord.
Op basis van al die insteken dienden alle partijen – zowel van meerderheid als oppositie – amendementen in om het Algemene Bestuurlijke Politieverordening (ABP) bij te sturen. Er werd daarbij ook beroep gedaan om de expertise van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten. Bij de bespreking slaagden we erin tussen de partijen een breed draagvlak te bereiken over de aanpassingen aan de Algemene Bestuurlijke Verordening. Er werd met andere woorden niet over één nacht ijs gegaan.
ABP: kindvriendelijk, minder sanctioneerbare feiten, duidelijkere bepalingen
De ad hoc werkgroep van de gemeenteraad heeft alle artikels van de ABP gescreend. Telkens werd de vraag gesteld of de in het artikel vermelde feiten al dan niet moesten gesanctioneerd of gehandhaafd worden. Indien dit het geval was, werd nagegaan of de verwoording niet te veel ruimte liet voor interpretatie.
Op basis van die screening wordt de Algemene Bestuurlijke Politieverodering in de allereerste plaats uitdrukkelijk kindvriendelijk gemaakt.
– art. 75: opnemen van een positieve bepaling dat spelen in de openbare ruimte altijd toegelaten is.
– art. 73: schrappen van het algemeen verbod om in bomen te klimmen.
– art. 182: schrappen van verbod om “aan deuren te bellen of te kloppen met als doel de bewoners te storen”.
Tevens worden tal van regels geschrapt: de zogenaamde “zotternijen” of “bureaucratische overdrijvingen”.
– art 8: sanctie voor burger die het stadsbestuur niet verwittigt van uit te voeren herstelling voetpad.
– art 15: verbod dode of levende dieren op ijs te gooien.
– art 19: verbod om auto te wassen op een andere plaats dan voor uw garage of eigen gevel.
– art. 58: verbod om te stoken met allesbranders “bij ongunstige meteorologische condities.”
– art 76: schrappen van verbod om “aan deuren te bellen of te kloppen met het doel een aalmoes te bekomen”.
– art. 143: verplichting dat huisnummers 6 cm hoog dienen te zijn.
– art. 156: verbod voor uitbaters van voor publiek toegankelijke inrichtingen om hun etablissement te sluiten als er zich nog klanten bevinden.
– art. 160: verplichting voor uitbaters om sluitingsbord aan te brengen aan de toegangsdeur een half uur voor effectieve sluiting.
– art. 178: verbod om dozen, platen, vaten,… te slepen over de grond bij bijvoorbeeld verhuizingen.
Een aantal bepalingen van de APB die vaag en dus voor interpretatie vatbaar zijn, worden verfijnd:
– art. 3: hier wordt een definitie van “publiek toegankelijke plaats” toegevoegd.
– art. 31/1: verduidelijkt dat het enkel niet toegelaten is om een recipiënt (een zak) met huishoudelijk afval of de inhoud van zo’n recipiënt in een publieke vuilniszak te deponeren. Het is met andere woorden niet verboden om klein ter plaatse geproduceerd afval te deponeren in een vuilbakje: drankblikje, verpakking van ter plaatse geconsumeerde voeding, klokhuis appel, papiertje,…
– art. 48: het woord “salubriteit” wordt vervangen door openbare gezondheid.
– art. 61: verbod om activiteiten uit te voeren die de veiligheid en vlotte doorgang in het gedrang kunnen brengen wordt verduidelijkt dat dit slaat op het parkeren en stilstaan op een brand- of evacuatieweg of op het versperren van nooduitgangen door het plaatsen van voorwerpen.
– art. 62 t.e.m. 68: de regels waarbij men optochten, betogingen, openbare bijeenkomsten, fuiven enzovoort moet aanvragen of melden worden veel eenvoudiger gemaakt.
– art. 149: wie geluidsoverlast veroorzaakt riskeerde een administratieve sanctie als de volgende drie bepalingen tegelijk voldaan zijn: (1) het geluid werd zonder noodzaak veroorzaakt, (2) het is te wijten aan een gebrek aan voorzorg en (3) het is van aard de rust van de inwoners te verstoren. Omdat deze regel voor interpretatie vatbaar blijft, wordt een vierde voorwaarde toegevoegd: “de veroorzaker werd erop attent gemaakt dat hij lawaaioverlast veroorzaakte”. Op die manier valt een “onschuldig” vergrijp weg.
In totaal worden van in de Algemene Bestuurlijke Politieverordening 35 artikels volledig geschrapt, 8 gedeeltelijk geschrapt en 14 inhoudelijk verfijnd.
Geen GAS voor minderjarigen: succesverhaal NERO wordt verder gezet
De stad Mechelen is de enige centrumstad waar jongeren nooit een administratieve sanctie kunnen krijgen. Dat zal in de toekomst zo blijven. Mechelen houdt vast aan haar eigen NERO-project, waarbij jongeren die in de fout gaan samen op een pedagogisch verantwoorde wijze worden bijgestuurd. Daarbij wordt expliciet beroep gedaan op de ouderlijke betrokkenheid. Dit NERO-project, dat in het verleden bekroond werd met de prijs van beste preventieproject, heeft een breed draagvlak. Zelfs de kinderrechtencommissaris pleitte voor het behoud van dit systeem.
Bovendien gaat het over een beperkte groep jongeren die in een NERO-traject terechtkomen. Het grootste deel betreft dan nog de zogenaamde “gemengde inbreuken”, met andere woorden strafrechtelijke overtredingen zoals winkel- en fietsdiefstallen die het parket doorstuurt naar het regieteam. Elke persoon – ook elke jongere – weet dat dit niet mag of kan. Het maatschappelijke draagvlak om hier te reageren in de vorm van een pedadogisch/sanctionerend NERO-traject is voor deze zaken massief.
aantal jongeren winkel- en fietsdiefstallen
2011: 135
2012: 114 72
2013 (voorlopig cijfer): 155 97
Om misverstanden – die in dit dossier welig tieren – weg te werken: in 2012 en 2013 zijn in totaal twee jongeren in een NERO-traject terecht gekomen voor wildplassen, twee voor beledigingen, één voor vuurwerk, tien voor bevuilen openbare ruimte… in een stad met meer dan 83 000 inwoners.
Niettemin willen we ook de aanpak van jongeren verder pedagogisch versterken en gaan we in op het voorstel van de jeugdraad om ten aanzien van jongeren steeds te werken met een schriftelijke waarschuwing, gericht aan hen en hun ouders. Geen jongere kan dus omwille van een eerste feit in het NERO-traject terechtkomen. Op die manier geven we elke jongere de kans om zich bij te sturen, elke ouder de kans om zelf de ouderlijke betrokkenheid in te vullen. Eén uitzondering: bij diefstal (de zaken die het parket doorstuurt) en vandalisme wordt altijd onmiddellijk opgetreden. We gaan er immers van uit dat elke jongere heel goed weet dat dit niet kan of mag.
Met het systeem van formele waarschuwing bij een eerste feit zal het aantal Nero-trajecten verminderen.
De ultieme vereenvoudiging: een beperkt handhavingsbeleid
Mechelen wil zuinig omspringen met sancties. We geloven dat een leefbare stad vooral via dialoog, preventie en wederzijds respect tot stand komt. Administratieve sancties zijn voor ons het laatste middel om op te treden tegen mensen die elementaire maatschappelijke spelregels niet respecteren of de levenskwaliteit van anderen schenden.
De afgelopen jaren is het aantal GAS-boetes al opmerkelijk gedaald, van 1503 in 2011 naar 1077 in 2012. Op basis van voorlopige cijfers zet die daling zich ook door in 2013. Deze daling heeft twee oorzaken: vooreerst heeft het maatschappelijk debat rond GAS-boetes ervoor gezorgd dat men bewuster omgaat met dit instrument. Tegelijk is de algemene leefbaarheid van onze stad verder toegenomen. Het klimaat in de stad Mechelen is niet meer vergelijkbaar met pakweg 15 jaar geleden. Deze opwaartse tendens, die burgerschap versterkt en overlast terugdringt, zet zich op het terrein verder.
Een overheid mag zich niet opsluiten in een ivoren toren. Een goed stadsbestuur luistert naar de samenleving. Zowel de burgemeester als het schepencollege vinden een breed en sterk draagvlak voor hun algemeen beleid en voor hun handhavingsbeleid in het bijzonder uitzonderlijk belangrijk.
Administratieve sancties zijn noodzakelijk, maar ze dienen zo selectief mogelijk te worden ingezet. Mechelen wil de stad zijn die het minste GAS-boetes hanteert en alleen daar waar ze echt onontbeerlijk zijn. Daarom heeft de burgemeester in overleg met de korpschef gekozen voor een handhavingsbeleid dat administratieve sancties voor slechts een heel beperkte lijst feiten zal inzetten. Dit handhavingsbeleid van de burgemeester kan rekenen op de instemming van het voltallige schepencollege.
Mechelen zal ten aanzien van meerderjarigen alleen voor de volgende feiten GAS-boetes hanteren:
(1) diefstal
(2) vandalisme
(3) vervuilen openbare ruimte
* zwerfvuil
* hondenpoep
* vuilniszakken voor 19 uur van de dag voor de ophaling buiten zetten
* huishoudelijke afvalzakjes in publieke vuilbak
* sluikstorten
(4) wildplassen
(5) fout parkeren
(6) inname en herstel openbaar domein
(7) betreden verboden terrein
(8) boomcars
(9) nachtlawaai
Bovendien zullen de laatste twee nooit onmiddellijk tot een GAS-boete leiden. Er zal altijd eerst een formele waarschuwing worden gegeven, juist omdat deze voor interpretatie vatbaar zijn. Dit systeem van formele waarschuwing is uniek in Vlaanderen.
Een tweede onderdeel van het nieuwe handhavingsbeleid bestaat eruit dat de politie als extra richtlijn meekrijgt dat er enkel een PV kan worden opgemaakt als én het artikel uit de lijst hierboven wordt overtreden, én er duidelijke overlast is door die overtreding.
In alle andere gevallen van de APB kiezen we expliciet voor andere handhavingstechnieken: waarschuwing, dialoog, preventie. Dit handhavingsbeleid zal na een jaar worden geëvalueerd.
Met dit handhavingsbeleid is Mechelen de stad die het minst aantal feiten met administratieve sancties aanpakt.
Communicatie
De komende weken en maanden zal de nieuwe aanpak intensief worden bekend gemaakt bij alle Mechelaars. Juist omdat het hier een heel beknopte lijst feiten betreft – die in de praktijk door ongeveer alle mensen is gekend – kan de communicatie over wat wel en niet wordt gesanctioneerd eenvoudig worden georganiseerd.
We zullen tevens elk jaar in de gemeenteraad het handhavingsbeleid evalueren op basis van het jaarverslag van de sanctionerend ambtenaar. Op basis van de overtredingen zullen we ook systematisch nagaan wat het stadsbestuur ter zake zelf kan doen. Eén concreet voorbeeld: bij Perron M is de afgelopen jaren veel opgetreden tegen wildplassen. Het stadsbestuur heeft daarom principieel haar akkoord gegeven in de nabijheid van de skatepiste een publieke sanitaire voorziening te plaatsen. Op die manier wordt er een structurele oplossing aangeboden.
De hervorming van ABP, GAS en NERO was een uniek democratisch proces, over de grenzen van meerderheid en oppositie, met alle stakeholders mee rond de tafel. Mechelen heeft stilaan een traditie opgebouwd als pionier inzake veiligheid en leefbaarheid. Met dit proces en deze positieve hervorming toont Mechelen zich opnieuw als pionier.
Foto: Facebookpagina Mechelen