De boom in kwestie ligt tussen de Dijle en de Rijmenamsesteenweg, ter hoogte van de Mispeldonk. Deze zwarte populier staat op een hoek van vier percelen grasland. Het exemplaar in Muizen is de meest vitale van de enige twee gekende zwarte populieren in de Dijlevallei. Het betreft een inheemse zwarte populier met genetisch uniek materiaal.
“Mechelen heeft per inwoner het hoogste aantal beschermde monumenten in Vlaanderen. Onze bijna 400 monumenten waaronder statige herenhuizen en kerken, krijgen in de toekomst dus misschien het gezelschap van een zwarte populier. Momenteel zijn er in totaal een 10-tal exemplaren als ‘houtig erfgoed’ erkend in Vlaanderen. Voor Mechelen is dit een unicum aangezien wij nog geen ‘houtig erfgoed’ in ons monumentenbestand hebben”, klinkt het bij schepen van Monumentenzorg Greet Geypen (Open Vld).
Uitzonderlijk
Het gaat om een mannelijke boom, wat hem nog uitzonderlijker maakt aangezien 90% van de resterende bomen van deze soort vrouwelijk zijn. Momenteel zijn er nog ongeveer 400 raszuivere zwarte populieren gekend, maar het gaat om slechts 26 unieke individuen. Het merendeel van de zwarte populieren zijn klonen.
Zijn uniek genetisch materiaal en zijn traditionele inplanting vertegenwoordigen een belangrijke wetenschappelijke en historische erfgoedwaarde. Hiermee voldoet de zwarte populier aan de definitie van een monument volgens het Onroerenderfgoeddecreet.
De tweede stap in het beschermingsprocedure is de definitieve bescherming. Na het gunstige advies van de stad aan het agentschap Onroerend Erfgoed, werd met het oog op een definitieve bescherming, de voorlopige bescherming van de populier, goedgekeurd. De voorlopige bescherming geldt voor een termijn van negen maanden.
Met uitsterven bedreigd
De Europese zwarte populier is de meest zeldzame en bedreigde inheemse boomsoort in Vlaanderen. Door het verdwijnen van hun natuurlijk ecosysteem, hun verspreide en geïsoleerde ligging, het beperkt aantal mannelijke exemplaren en de concurrentie met cultuurpopulieren, is de natuurlijke verspreiding van zwarte populier quasi onmogelijk geworden en is de soort met uitsterven bedreigd.
“We creëren niet alleen nieuw groen in de stad, we proberen ook het bestaande groen zoveel mogelijk te bewaren”, aldus Marina De Bie (Groen), schepen van Natuur- en Groenontwikkeling. “Deze zwarte populier heeft door zijn zeldzaamheid niet alleen een monumentale maar ook een grote ecologische waarde. Door deze te beschermen kunnen de eigenaars een erfgoedpremie verkrijgen zodat de gezondheid van de boom sterker gewaarborgd wordt.”
Bij de laatste meting had de boom een knothoogte van 4 meter en een stamomtrek van 401 centimeter. Het genetisch materiaal van de zwarte populier in Muizen is uniek in vergelijking met alle andere 400-tal bomen die genetisch geanalyseerd werden.
Hoekbomen werden in het verleden vaak aangeplant om perceelsgrenzen te markeren en zo grensbetwistingen te voorkomen. Omwille van deze functie bereiken deze bomen vaak een hoge ouderdom. Hoe oud de boom is, kon niet worden vastgesteld. Wel is op oude topografische kaarten te zien dat de zwarte populier langs een voormalige Dijlemeander staat. Deze meander was al afgesneden op het eind van de 18de eeuw.
Foto: Stad Mechelen